Ἀπὸ τὸ βιβλίο "Πατερικὴ Θεολογία", τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη
Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ψυχοπαθὴς κατὰ τὴν Πατερικὴ ἔννοια. Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ εἶναι κάποιος σχιζοφρενὴς γιὰ νὰ εἶναι ψυχοπαθής. Ὁ ὁρισμὸς τῆς ψυχοπάθειας ἀπὸ Πατερικῆς ἀπόψεως εἶναι ὅτι ψυχοπάθεια ὑπάρχει στὸν ἄνθρωπο ἐκεῖνον ποὺ δὲν λειτουργεῖ σωστὰ ἡ νοερὰ ἐνέργεια μέσα του. Ὅταν δηλαδὴ ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι γεμάτος ἀπὸ λογισμούς, ὄχι μόνο κακοὺς λογισμούς, ἀλλὰ καὶ καλοὺς λογισμούς. Ὅποιος ἔχει λογισμούς, καλοὺς ἢ κακοὺς μέσα στὴν καρδιά του, αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ Πατερικῆς ἀπόψεως εἶναι ψυχοπαθής. Ἂς εἶναι οἱ λογισμοὶ αὐτοὶ ἠθικοί, ἀκόμη καὶ ἠθικώτατοι, ἀνήθικοι ἢ ὁτιδήποτε ἄλλο. Δηλαδὴ κατὰ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅποιος δὲν ἔχει περάσει ἀπὸ κάθαρση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὰ πάθη καὶ δὲν ἔχει φθάσει σὲ κατάσταση φωτισμοῦ μὲ τὴν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ψυχοπαθής. Ὄχι ὅμως μὲ τὴν ἔννοια τῆς Ψυχιατρικῆς. Ὁ ψυχοπαθὴς γιὰ τὸν ψυχίατρο εἶναι κάτι ἄλλο. Εἶναι ἐκεῖνος ποὺ πάσχει ἀπὸ ψύχωση, εἶναι ὁ σχιζοφρενής. Γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία ὅμως ἕνας ποὺ δὲν ἔχει περάσει ἀπὸ κάθαρση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὰ πάθη καὶ δὲν ἔχει φθάσει σὲ φωτισμό, εἶναι νορμὰλ ἢ δὲν εἶναι νορμάλ;...
Αὐτὸ εἶναι τὸ θέμα. Ποιὸς εἶναι ὁ νορμὰλ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς στὴν Πατερικὴ παράδοση; Ἂν θέλετε νὰ τὸ δεῖτε αὐτὸ ξεκάθαρα, διαβάστε τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, διαβάστε τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Μύρου, ἡ ὁποία τελεῖται στὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως τὴν Μεγάλη Πέμπτη· διαβάστε τὴν ἀκολουθία τῶν Ἐγκαινίων τῶν ἱερῶν ναῶν. Ἐκεῖ θὰ δεῖτε τί σημαίνει ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐκεῖ θὰ δεῖτε ποιὸς εἶναι ὁ φωτισμένος. Ὅλες οἱ ἀκολουθίες καθὼς καὶ ἡ ἀσκητικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ἀναφέρονται κυρίως σὲ τρεῖς πνευματικὲς καταστάσεις: Στὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, στὸν φωτισμὸ τοῦ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ στὴν θέωση τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου. Κυρίως ὅμως μιλοῦν γιὰ τὴν κάθαρση καὶ τὸν φωτισμό, ἐπειδὴ οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐκφράσεις τῆς λογικῆς λατρείας. Ὅποτε ὁ νορμὰλ Ὀρθόδοξος ποιὸς εἶναι; Ὁ βαπτισμένος, ἀλλὰ μὴ κεκαθαρμένος; Ὁ μὴ φωτισμένος; Ἢ ὁ κεκαθαρμένος καὶ φωτισμένος; Ὁ τελευταῖος φυσικά. Αὐτὸς εἶναι ὁ νορμὰλ Ὀρθόδοξος. Ἄρα σὲ τί διαφέρουν οἱ νορμὰλ Ὀρθόδοξοι ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ὀρθοδόξους; Στὸ δόγμα; Ὄχι, βέβαια. Πάρτε τοὺς Ὀρθοδόξους, γενικά. Μεταξύ τους ὅλοι ἔχουν τὸ ἴδιο δόγμα, τὴν ἴδια παράδοση καὶ τὴν ἴδια κοινὴ λατρεία. Μέσα σὲ ἕναν ἱερὸ ναὸ μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν π.χ. τριακόσιοι Ὀρθόδοξοι. Ἀπὸ αὐτοὺς ὅμως μόνο οἱ πέντε νὰ εἶναι σὲ κατάστασι φωτισμοῦ, ἐνῶ οἱ ἄλλοι νὰ μὴν εἶναι. Καὶ μάλιστα οἱ ἄλλοι νὰ μὴν ἔχουν ἰδέα τοῦ τί εἶναι κάθαρση. Ὅποτε τίθεται τὸ ἐρώτημα: Οἱ νορμὰλ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ μεταξὺ αὐτῶν πόσοι εἶναι; Δυστυχῶς μόνο οἱ πέντε. Ἡ κάθαρση ὅμως καὶ ὁ φωτισμὸς εἶναι συγκεκριμένες καταστάσεις θεραπείας, ποὺ μποροῦν νὰ ἐξακριβωθοῦν ἀπὸ ἐμπείρους καὶ φωτισμένους πνευματικοὺς πατέρες. Ὅποτε ἔχομε ἐδῶ καθαρὰ ἰατρικὰ κριτήρια. Ἢ μήπως δὲν εἶναι καθαρὰ ἰατρικὰ τὰ κριτήρια; Ἐφ’ ὅσον ὁ νοῦς εἶναι ἕνα φυσιολογικὸ ὄργανο τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ κάθε ἀνθρώπου – διότι ὄχι μόνο οἱ Ἕλληνες ἢ οἱ Ὀρθόδοξοι ἔχουν νοῦν, ἀλλὰ καὶ οἱ Μουσουλμάνοι καὶ οἱ Βουδιστὲς καὶ ὅλος ὁ κόσμος -, ἄρα ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴν ἴδια ἀνάγκη γιὰ κάθαρση καὶ φωτισμό. Ἡ δὲ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ εἶναι μία. Ἢ ὑπάρχουν πολλὲς θεραπευτικὲς ἀγωγὲς γι’ αὐτὸ τὸ νόσημα; Καὶ εἶναι πράγματι νόσημα ἢ ὄχι;
Αὐτὸ εἶναι τὸ θέμα. Ποιὸς εἶναι ὁ νορμὰλ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς στὴν Πατερικὴ παράδοση; Ἂν θέλετε νὰ τὸ δεῖτε αὐτὸ ξεκάθαρα, διαβάστε τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, διαβάστε τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Μύρου, ἡ ὁποία τελεῖται στὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως τὴν Μεγάλη Πέμπτη· διαβάστε τὴν ἀκολουθία τῶν Ἐγκαινίων τῶν ἱερῶν ναῶν. Ἐκεῖ θὰ δεῖτε τί σημαίνει ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐκεῖ θὰ δεῖτε ποιὸς εἶναι ὁ φωτισμένος. Ὅλες οἱ ἀκολουθίες καθὼς καὶ ἡ ἀσκητικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ἀναφέρονται κυρίως σὲ τρεῖς πνευματικὲς καταστάσεις: Στὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, στὸν φωτισμὸ τοῦ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ στὴν θέωση τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου. Κυρίως ὅμως μιλοῦν γιὰ τὴν κάθαρση καὶ τὸν φωτισμό, ἐπειδὴ οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐκφράσεις τῆς λογικῆς λατρείας. Ὅποτε ὁ νορμὰλ Ὀρθόδοξος ποιὸς εἶναι; Ὁ βαπτισμένος, ἀλλὰ μὴ κεκαθαρμένος; Ὁ μὴ φωτισμένος; Ἢ ὁ κεκαθαρμένος καὶ φωτισμένος; Ὁ τελευταῖος φυσικά. Αὐτὸς εἶναι ὁ νορμὰλ Ὀρθόδοξος. Ἄρα σὲ τί διαφέρουν οἱ νορμὰλ Ὀρθόδοξοι ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ὀρθοδόξους; Στὸ δόγμα; Ὄχι, βέβαια. Πάρτε τοὺς Ὀρθοδόξους, γενικά. Μεταξύ τους ὅλοι ἔχουν τὸ ἴδιο δόγμα, τὴν ἴδια παράδοση καὶ τὴν ἴδια κοινὴ λατρεία. Μέσα σὲ ἕναν ἱερὸ ναὸ μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν π.χ. τριακόσιοι Ὀρθόδοξοι. Ἀπὸ αὐτοὺς ὅμως μόνο οἱ πέντε νὰ εἶναι σὲ κατάστασι φωτισμοῦ, ἐνῶ οἱ ἄλλοι νὰ μὴν εἶναι. Καὶ μάλιστα οἱ ἄλλοι νὰ μὴν ἔχουν ἰδέα τοῦ τί εἶναι κάθαρση. Ὅποτε τίθεται τὸ ἐρώτημα: Οἱ νορμὰλ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ μεταξὺ αὐτῶν πόσοι εἶναι; Δυστυχῶς μόνο οἱ πέντε. Ἡ κάθαρση ὅμως καὶ ὁ φωτισμὸς εἶναι συγκεκριμένες καταστάσεις θεραπείας, ποὺ μποροῦν νὰ ἐξακριβωθοῦν ἀπὸ ἐμπείρους καὶ φωτισμένους πνευματικοὺς πατέρες. Ὅποτε ἔχομε ἐδῶ καθαρὰ ἰατρικὰ κριτήρια. Ἢ μήπως δὲν εἶναι καθαρὰ ἰατρικὰ τὰ κριτήρια; Ἐφ’ ὅσον ὁ νοῦς εἶναι ἕνα φυσιολογικὸ ὄργανο τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ κάθε ἀνθρώπου – διότι ὄχι μόνο οἱ Ἕλληνες ἢ οἱ Ὀρθόδοξοι ἔχουν νοῦν, ἀλλὰ καὶ οἱ Μουσουλμάνοι καὶ οἱ Βουδιστὲς καὶ ὅλος ὁ κόσμος -, ἄρα ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴν ἴδια ἀνάγκη γιὰ κάθαρση καὶ φωτισμό. Ἡ δὲ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ εἶναι μία. Ἢ ὑπάρχουν πολλὲς θεραπευτικὲς ἀγωγὲς γι’ αὐτὸ τὸ νόσημα; Καὶ εἶναι πράγματι νόσημα ἢ ὄχι;
Βλ. Ἰωάννου Ρωμανίδου: «Ἡ θρησκεία εἶναι νευροβιολογικὴ ἀσθένεια, ἡ δὲ Ὀρθοδοξία ἡ θεραπεία της», ἐν Ὀρθοδοξία – Ἑλληνισμός, Πορεία στὴν Τρίτη Χιλιετία, Β’ τόμος, ἔκδοσις Ι. Μ. Κουτλουμουσίου, Ἅγιον Ὅρος, 1996, σσ. 67-76.
orthodoxia-ellhnismos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου