Η σκηνή της ανάκρισης του Χριστού από τον Πιλάτο είναι μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές του Ευαγγελίου. Στην ερώτηση του Κυρίου «Πᾶς ὁ ὢν ἐκ τῆς ἀληθείας ἀκούει μου τῆς φωνῆς», ο Πιλάτος απαντά με κυνική αμφιβολία: «Τί ἐστιν ἀλήθεια;». Στα χείλη του Ρωμαίου ηγεμόνα η ερώτηση δεν μοιάζει να εκφράζει γνήσια αναζήτηση αλλά παραίτηση. Είναι η φωνή ενός ανθρώπου που στέκεται μπροστά στην Αλήθεια και δεν την αναγνωρίζει.
Η πορεία της επιστήμης και της φιλοσοφίας, όμως,
φαίνεται να δίνει μιαν απάντηση διαφορετική από τον σκεπτικισμό του Πιλάτου. Η ιστορία των μαθηματικών, με κορυφαίο παράδειγμα την Ευκλείδεια Γεωμετρία, δείχνει ότι υπάρχουν αλήθειες σταθερές, αμετάβλητες και ανεξάρτητες από την εμπειρία. Οι νόμοι της γεωμετρίας στον επίπεδο χώρο δεν έχουν ποτέ διαψευσθεί και αποτελούν διαχρονικό θεμέλιο για την ανθρώπινη σκέψη. Παράλληλα, η φυσική έρευνα απέδειξε ότι η φύση δεν είναι άτακτη και χαώδης, αλλά διέπεται από κανονικότητες που εκφράζονται με μαθηματικούς νόμους. Από τον Νεύτωνα ως τον Αϊνστάιν, από τη μηχανική των κλασικών σωμάτων μέχρι την κβαντική θεωρία, ανακαλύπτουμε σταθερές σχέσεις που επιτρέπουν την πρόβλεψη και την τεχνολογική εφαρμογή.Αν και κάθε επιστημονική θεωρία παραμένει ανοιχτή σε αναθεώρηση, αυτό δεν σημαίνει ότι η αλήθεια είναι ανύπαρκτη. Αντίθετα, η ίδια η δυνατότητα προόδου δείχνει ότι πλησιάζουμε όλο και περισσότερο σε μια πραγματικότητα που έχει συνέπεια και τάξη. Η σχετική βεβαιότητα των επιστημονικών νόμων είναι μια διάψευση του απόλυτου σκεπτικισμού που εξέφρασε ο Πιλάτος.
Η χριστιανική θεολογία πηγαίνει πιο πέρα. Για τον πιστό, η Αλήθεια δεν είναι απλώς μια μαθηματική σχέση ή ένας φυσικός νόμος· είναι Πρόσωπο. «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή», λέει ο Χριστός. Η Αλήθεια δεν είναι απρόσωπη αρχή, αλλά ζωντανή παρουσία που αποκαλύπτεται στον άνθρωπο και τον καλεί σε σχέση. Έτσι, η απάντηση στον Πιλάτο δεν δίνεται μόνο με την πρόοδο της επιστήμης, αλλά και με την ίδια την ενσάρκωση, όπου η Αλήθεια έγινε ορατή, ψηλαφητή, συγκεκριμένη.
Μέσα από αυτή τη διπλή προοπτική, επιστημονική και θεολογική, μπορούμε να πούμε ότι η αμφιβολία του Πιλάτου δεν δικαιώθηκε. Η ιστορία της γνώσης δείχνει ότι υπάρχουν αλήθειες τις οποίες ο νους μπορεί να συλλάβει, και η ιστορία της πίστης δείχνει ότι η Αλήθεια αποκαλύφθηκε στον κόσμο ως πρόσωπο. Αν ο Πιλάτος «έχασε», είναι επειδή στάθηκε μπροστά στην Αλήθεια και δεν άκουσε τη φωνή της. Κι αν εμείς σήμερα συνεχίζουμε να αναζητούμε, είναι γιατί η Αλήθεια δεν είναι άφαντη, αλλά μάς καλεί να τη συναντήσουμε είτε μέσα στον κόσμο της επιστήμης είτε, κυρίως, στο πρόσωπο του Χριστού.
Πέτρος Δ. Δαμιανός, Δρ. Φιλοσοφίας – Διδακτικό Προσωπικό ΕΜΠ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου