Ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Πλανᾶς (2 Μαρτίου †)

 

 

Τὸ διήγημα τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη «Ἱερεῖς τῶν Πόλεων καὶ Ἱερεῖς τῶν χωρίων», ποὺ ἔγραψε τὸ 1896, ἀναφέρεται σὲ ἕναν ὄντως συνειδητοποιημένο καὶ ἄοκνο ἱερουργό, ποὺ μὲ τὴν ἀπεριόριστη καλοσύνη του, τὴν ὑπερβολική του ἀφιλοχρηματία, τὸ ἀκτινοβόλο ἱερατικό του ἦθος, τὴν ταπείνωσή του, καταξιώθηκε στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ ὡς Ἅγιος πολυαγαπημένος καὶ θαυματουργός. Ἕνα πρότυπο ἱερέα, ἁπλό, γνήσιο, ἀληθινό.

Ὁ πρῶτος ποὺ δίδει γραπτὲς μαρτυρίες γιὰ τὸν παπα-Νικόλα εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Στὰ Ἀθηναϊκά του διηγήματα γράφει γιὰ τὸν ταπεινὸ ἱερέα ποὺ γνώρισε στὸ παρεκκλήσι τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου, στὸ Μοναστηράκι, τὰ ὅσα μαζὶ μὲ τὸν τριτεξάδελφό του, Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, ἔζησαν στὶς ἀκολουθίες, ἑσπερινούς, ὄρθρους καὶ ἀγρυπνίες, στὶς ὁποῖες...

ἔψαλλαν οἱ ἴδιοι (ὁ Παπαδιαμάντης ὡς δεξιὸς καὶ ὁ Μωραϊτίδης ὡς ἀριστερὸς ψάλτης). Τὸν ὀνομάζει «ἄξιον λειτουργὸν τοῦ Ὑψίστου» καὶ τὸν ἀντιπαραβάλλει μὲ τοὺς «ἐπαγγελματίες ἱερεῖς».

Τὸ ἐκκλησάκι τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου, ποὺ χρονολογεῖται στὰ μέσα τοῦ 16ου αἰῶνα, ἀποτέλεσε τὰ χρόνια ἀπὸ τὸ 1885 ἕως τὸ 1942 «στέκι» λογοτεχνῶν καὶ λογίων της ἐποχῆς. Ἐκεῖ ἐκκλησιάζονταν, ἐξαιτίας τῆς ἐμβληματικῆς μορφῆς τοῦ Παπαδιαμάντη καὶ «ἐκ περιεργείας», γιὰ ν᾿ ἀκούσουν τὴ «φωνὴ γεμάτη εὐλάβεια», ὁ Παῦλος Νιρβάνας, ὁ Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ὁ Γιάννης Βλαχογιάννης, ὁ Γεράσιμος Βῶκος κ.ἄ.

Ἀπ᾿ ὅσα γράφει στὸν πρόλογο, φαίνεται ὅτι οἱ ἀγρυπνίες ξεκίνησαν γύρω στὸ 1885 καὶ σύντομα ἄρχισαν νὰ συμμετέχουν ἀδιαλείπτως οἱ δύο Σκιαθῖτες λογοτέχνες. Ὁ Παπαδιαμάντης πέθανε τὸ 1911, ἀλλὰ οἱ ἀγρυπνίες συνεχίστηκαν ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, ὁ ὁποῖος τὸ 1925, τέσσερα χρόνια πρὶν πεθάνει, πρόλαβε καὶ ἐξέδωσε τὴν Ἀκολουθία τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου.

Πώς κατορθώνει κανείς την συγκέντρωση στην προσευχή;

 

Μέγας Βασίλειος

Εάν μέσα του βεβαιωθεί ότι μπροστά του είναι ο Θεός. Διότι εάν κάποιος που βλέπει έναν άρχοντα ή προϊστάμενο και συζητεί μαζί του έχει το βλέμμα προσηλωμένο σ’ αυτόν, πόσο μάλλον αυτός που προσεύχεται στο Θεό θα έχει το νου προσηλωμένο σ’ Αυτόν που ελέγχει καρδίες και νεφρούς -«ετάζων καρδίας και νεφρούς ό Θεός» (Ψαλμ. 10)- εφαρμόζοντας αυτό που λέγει η Γραφή: «…και τα χέρια που υψώνουν στον ουρανό να είναι καθαρά, χωρίς οργή και εριστικότητα» (Α’ Τιμόθ. 2, 8)

Όταν ο Κύριος είπε στην προσευχή του: «Πάτερα μου, αν είναι δυνατόν, ας μην πιω αυτό το ποτήρι» (Ματθ. 26′, 39), ύστερα συμπλήρωσε: «αλλά ας μη γίνει το δικό μου θέλημα αλλά το δικό σου». Συνεπώς πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν μας έχει επιτραπεί να ζητούμε ό,τι θέλουμε, αφού δεν γνωρίζουμε ούτε καν το συμφέρον μας: «…εμείς δεν ξέρουμε ούτε τι ούτε πως να προσευχηθούμε…» (Ρωμ. 8′ 26). Ώστε τα αιτήματα πρέπει να τα υποβάλλουμε στο Θεό με πολλή περίσκεψη, σύμφωνα με το θέλημά του· κι εάν δεν εισακουσθούμε πρέπει να γνωρίζουμε ότι χρειάζεται επίμονη και καρτερία, σύμφωνα με την παραβολή του Κυρίου για το ότι «πρέπει πάντοτε να προσευχόμαστε και να μην αποκάμουμε» (Λουκ. 18, 1) και με τον άλλο λόγο του Κυρίου που είπε σε άλλη περίσταση ότι: «… για την αναίδειά του θα σηκωθεί και θα του δώσει ό,τι χρειάζεται» (Λουκ. 11′ 8)· ή χρειάζεσαι διόρθωση και επιμέλεια, σύμφωνα με αυτό που είπε ο Θεός σε κάποιους ανθρώπους διά μέσου του Προφήτη: «όταν εκτείνετε τα χέρια σας, θα αποστρέψω τα μάτια μου από σας. Και εάν αυξήσετε τις δεήσεις σας, δεν θα εισακουστείτε, γιατί τα χέρια σας είναι γεμάτα αίματα. Λουσθείτε, και γίνετε καθαροί…» κ.λπ. (Ησ. Α’ 15-16). Ότι δε και τώρα γίνονται και είναι τα χέρια των πολλών γεμάτα αίματα, δεν πρέπει καθόλου ν’ αμφιβάλλουν αυτοί που πιστεύουν σ’ εκείνη την κρίση του Θεού…

Τι να μην λες σε κάποιον που αντιμετωπίζει καρκίνο

 

Εξ αφορμής της παγκόσμιας ημέρα κατά του παιδικού καρκίνου, καλό θα ήταν να θυμόμαστε ως χριστιανοί τι δεν πρέπει να λέμε σε κάποιον που αντιμετωπίζει την ασθένεια του καρκίνου. Διότι πολλές φορές πιεσμένοι από το άγχος και τον φόβο που μας δημιουργεί η είδηση ότι ένας δικός μας άνθρωπος έχει καρκίνο λέμε πράγματα που πληγώνουν.

Καμία ηθική δεν νικάει τον θάνατο....

 

Όταν ο Χριστός συγχωρούσε την μοιχαλίδα γυναίκα, ζητώντας από τους διώκτες της να πετάξουν την πέτρα της οργής και ηθικής τους «καθαρότητας» λέγοντας τους «ο αναμάρτητος πρώτος το λίθο βαλέτω…», δεν έσωζε απλά έναν άνθρωπο από το θάνατο, ούτε παρέδιδε μαθήματα καλής συμπεριφοράς, αλλά αποκάλυπτε μια μεγάλη οντολογική αλήθεια, ότι κανείς άνθρωπος δεν είναι απόλυτα ηθικός και ακέραιος ώστε να έχει το δικαίωμα να πετροβολά το άλλον μέχρι να τον εξοντώσει. 

Ο Χριστός ζητάει από εμάς να μην κατακρίνουμε και να μην καταδικάζουμε τον συνάνθρωπο μας όχι γιατί αυτό είναι μια κακή πράξη και συμπεριφορά, αλλά διότι κανείς άνθρωπος δεν έχει την ηθική ακεραιότητα και καθαρότητα να το πράξει αυτό. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε συγχρόνως σκοτεινοί και φωτεινοί, ηθικοί και ανήθικοι, ήρωες και προδότες, δηλαδή απείρως αντιφατικοί. 

 

Πάντες κουβαλάμε πάθη και αδυναμίες, όμορφες και άσχημες στιγμές. Στιγμές που αγαπήσαμε και στιγμές που μισήσαμε, τότε που ελπίσαμε και τότε που απογοητευθήκαμε, τότε που δημιουργήσαμε αλλά και τότε που καταστρέψαμε. Τι τραγικό να σε αγαπώ και να σε μισώ συγχρόνως μα και τι φωτεινό την ώρα που σε μισώ να νιώθω ότι σ αγαπώ.

 

Όλοι οι ήρωες του Ντοστογιέφκυ και του Παπαδιαμάντη ζουν αυτή την απίστευτη ανθρώπινη αντιφατικότητα να είναι αμαρτωλοί και άγιοι μαζί, «ήμουν ένας παλιάνθρωπος κι όμως αγαπούσα τον Θεό…» λέει ο Ντιμιτρι στους «Αδελφούς Καραμάζοφ» συνεχίζοντας, « Ήμουν ένας παλιάνθρωπος, κι όμως αγαπούσα τον Θεό… Το καλό και το κακό βρίσκονται σε μια τερατώδη συνύπαρξη μέσα στον άνθρωπο». Και ο Μέγας Ιεροξεταστής σκεπτόμενος το μέγεθος της αντιφατικότητας των ανθρώπων, το μέγα μυστήριο αυτό, λέει, «διεφθαρμένοι άνθρωποι είναι συχνά καλοσυνάτοι, εγκληματίες είναι τρυφεροί και αισθηματικοί, πουριτανοί και ηθικιστές είναι σκληροί και άσπλαχνοι, όλοι είναι εξίσου ικανοί για το κακό και για το καλό….». 

Ο αγώνας θα συνεχίσει με ποικιλία κακών γεγονότων γενικά στην ανθρωπότητα. Η προστασία του Θεού…

 

Παιδάκια μου ευλογημένα του Τρισαγίου Θεού εν Χριστώ.

Χαίρετε καί υγιαίνετε.

Συγγνώμη που σας ενοχλώ πάλι με την αγραμματοσύνη μου καί αναξιότητα.

Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου: Περὶ τοῦ ὅτι στὸ μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας φανερώνεται

 Ἀπόδοση στὴν Νεοελληνικὴ - Ἐπιμέλεια: Σάββας Ἠλιάδης

 

Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου: Πνευματικά Γυμνάσματα - Μελέτη ΚΣΤ΄

"Νὰ λοιπόν, αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἔλειπε, ἰδοὺ ποὺ μᾶς τὸ χάρισε ἀλλὰ καὶ ἀδιαλείπτως μᾶς τὸ χαρίζει διὰ μέσου τῆς ἁγίας κοινωνίας τῶν μυστηρίων, ἀφοῦ μᾶς χαρίζει δὶ` αὐτῆς ὅσα πλούτη καὶ ἀγαθὰ ἔχει τὸ πανάγιό του σῶμα καὶ τὸ τίμιό του αἷμα καὶ ὅσα ἀξιοβράβευτα καὶ ὅσες ἀρετὲς ἔχει ἡ θεωθεῖσα ψυχή του καὶ ὅσες φυσικὲς τελειότητες ἔχει ἡ θεότητά του…"

(Περὶ τοῦ ὅτι στὸ μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας φανερώνεται: Α΄. Τὸ μεγαλεῖο τοῦ δώρου, Β΄. Ἡ ἀγάπη ἐκείνου ὅπου τὸ χαρίζει, Γ΄. Ἡ ὠφέλεια ἐκείνου ὅπου τὸ λαμβάνει).

Α΄. Τὸ μεγαλεῖο τοῦ δώρου

Α΄. Συλλογίσου, ὅτι χρειάζονται νὰ συνδυαστοῦν τρία πράγματα, γιὰ νὰ καταστήσουν ἕνα δῶρο ὕψιστης ἀξίας. α). Τὸ μεγαλεῖο τοῦ δώρου. β). Ἡ ἀγάπη αὐτοῦ ποὺ τὸ χαρίζει, καὶ γ). Ἡ ὠφέλεια ποὺ παίρνει αὐτὸς ποὺ τὸ δέχεται. Λοιπόν, αὐτὰ καὶ τὰ τρία, βρίσκονται σὲ βαθμὸ ἀξιοθαύμαστο μέσα στὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Καὶ πρῶτον, σκέψου τὸ μεγαλεῖο αὐτοῦ τοῦ... δώρου. Ναί, μεγάλα πράγματα μᾶς χάρισε ὁ Θεός. Διότι μᾶς χάρισε τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μας, δημιουργώντας μας ἀπὸ τὸ τίποτε στὸ «εἶναι», κατ΄ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσή του. Ἐπίσης, μᾶς χάρισε ἀναρίθμητα κτίσματα, οὐράνια καὶ ἐπίγεια, ἄυλα καὶ ὑλικά, γιὰ νὰ μᾶς ὠφελήσουν ποὺ γεννηθήκαμε καὶ ὑπάρχουμε καὶ ἐπιπλέον γιὰ τὴν προστασία μας. Διότι, δημιούργησε γιὰ μᾶς τὸν οὐρανό, τὴν γῆ καὶ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν μέσα σ΄ αὐτά. Ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τὰ χαρίσματα καὶ τὰ δῶρα, ἂν καὶ ὑπῆρχε δυνατότητα κατὰ κάποιον ἄλλον τρόπο νὰ εἶναι τόσο μεγάλα καὶ τόσο ἀξιότιμα, παρ΄ ὅλα αὐτὰ θὰ εἶχαν ἕνα τέλος καὶ περιορισμένη δύναμη. Ὅμως, μὲ τὴν ἔνσαρκο οἰκονομία του, μὲ τὴν ἐνανθρώπισή του, ὁ Θεὸς χάρισε στοὺς ἀνθρώπους ἕνα δῶρο καὶ ἕνα χάρισμα ἄπειρο. Αὐτὸ ὅμως τὸ χάρισμα δόθηκε ἄμεσα μόνο στὴν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὲ τὴν ὁποία ἑνώθηκε σὲ ἕνα πρόσωπο ὁ Θεὸς Λόγος καὶ διὰ μέσου αὐτῆς ἔγινε ἐμμέσως καὶ σὲ ἐμᾶς. Ἔτσι, εἶχε ἀκόμη νὰ χαρίσει κάτι τί καὶ στὸν καθένα ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ὁ Κύριός μας, καὶ βεβαίως καὶ αὐτὸς ἐπιθυμοῦσε νὰ δώσει τὸν ἑαυτό του σὲ κάθε ἕνα ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ξεχωριστὰ καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ μᾶς μοιράσει περισσότερο τὴν ἄπειρη εὐεργεσία τῆς ἐνανθρωπίσεώς του.

Νὰ λοιπόν,

«Με το Άνω σχώμεν τάς καρδίας ένοιωσα και είδα με τα μά­τια της ψυχής μου να αρπάζονται όλες οι καρδιές των εκκλησιαζόμενων χριστιανών μαζί με την δική μου…»

  

 Ο παπα-Γιώργης, ιερεύς σε κάποιο χωριό της πατρίδος μου, έλεγε κάποτε ότι τον κατέτρωγε η απορία πως είναι άπειρος ο Θεός και πως είναι άπειρος στα ιδιώματά Του, όπως:

άπειρος στην σοφία Του, στην παντοδυναμία Του, στην πανταχού παρουσία Του, στην παγγνωσία Του, στην αγαθότητά Του, στην αγάπη Του Άπει­ρος!!! Απειρος!!! Αυτη η στοχαστική και επίμονη απορία τον κατέ­τρωγε μέρα-νύχτα.

Σε μια γιορτή του αγίου Δημητρίου, τον κάλεσε ο ιερεύς του διπλανού χωριού να συλλειτουργήσει μαζί του, για να λαμπρυνθεί έτι περισσότερο το πανηγύρι του Ναού. Πράγματι πήγε και προίστατο της Θείας Λειτουργίας ως φιλοξενούμενος, αλλά και ως έχων τα πρεσβεία της χειροτονίας.

Άρχισε η Θεία Λειτουργία και ήλθε η ώρα της αγίας Αναφο­ράς με τις εκφωνήσεις: «Στώμεν καλώς» του ιερέως και «Ελεον ει­ρήνης» των ιεροψαλτών και ακολούθησε η τριαδική αναφορά: «Η Χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» και η απάντησης του λαού δια των ιεροψαλτών: «και μετά του πνεύματος σου» και ευθύς α­μέσως υψώνοντας τα χέρια του ο λειτουργός παπα-Γιώργης προς τον Παντοκράτορα του τρούλου του Ναού εκφώνησε το «Άνω σχώμεν τάς καρδίας» και τότε, σ αυτή την στάσι κοκάλωσε!