ΒΟΗΘΗΜΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΥ

Ἕνα ἁπλὸ βοήθημα γιὰ ἐκείνους ποὺ ἑτοιμάζονται νὰ προσέλθουν στὸ σωστικὸ Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως.

Ἡ Ἐξομολόγηση εἶναι τόσο ἀναγκαία γιὰ κάθε χριστιανό, ὅσο καὶ τὸ Βάπτισμα. Γιατί τὸ Βάπτισμα μᾶς καθαρίζει ἀπὸ τὶς προηγούμενες ἁμαρτίες μας, ἐνῶ ἡ Ἐξομολόγηση ἀπὸ ὅσες διαπράττουμε μετὰ τὸ Βάπτισμα. Χωρὶς τὸ Βάπτισμα δὲν μποροῦμε να κοινωνήσουμε τὰ ἄχραντα Μυστήρια τοῦ Κυρίου. Δὲν μποροῦμε ἐπίσης νὰ κοινωνήσουμε, ἂν δὲν ἐξομολογηθοῦμε τὶς ἁμαρτίες μας, ἀφοῦ αὐτὲς σὰν ἕνα τεῖχος μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀρρώστια τῆς ψυχῆς, ποὺ ἂν μείνει ἀθεράπευτη, ὁδηγεῖ στὸν πνευματικὸ θάνατο, στὸν αἰώνιο, δηλαδή, χωρισμὸ τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸν Θεό. Τί κάνουμε ὅταν ἀσθενεῖ τὸ σῶμα μας; Ἐπισκεπτόμαστε χωρὶς καθυστέρηση τὸ γιατρό, στὸν ὁποῖο ἀποκαλύπτουμε τὶς πληγές μας καὶ περιγράφουμε μὲ ἀκρίβεια ὅλα τὰ συμπτώματά μας. Ἐκεῖνος τότε μᾶς χορηγεῖ τὰ κατάλληλα φάρμακα καὶ τὶς ἰατρικὲς ὁδηγίες ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε γιὰ νὰ θεραπευθοῦμε.

Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει ὅταν ἀσθενεῖ ἡ ψυχή μας καὶ ποθοῦμε νὰ ἀνακτήσουμε τὴν πνευματική μας ὑγεία. Προσερχόμαστε στὴν Ἐκκλησία ποὺ εἶναι ἕνα πνευματικὸ θεραπευτήριο. Ἐκεῖ ἀναζητοῦμε τὸν πνευματικό, στὸν ὁποῖο δίχως ντροπὴ ὁμολογοῦμε ὅλες τὶς ἁμαρτίες ποὺ τραυμάτισαν τὴν ψυχή μας. Στὴ συνέχεια ἐκεῖνος θὰ μᾶς διαβάσει τὴ συγχωρητικὴ εὐχὴ καὶ θά μᾶς ἀπευθύνει τὶς ἁρμόζουσες συμβουλὲς γιὰ τὴν εὐόδωση τῆς πνευματικῆς μας πορείας. Μ' αὐτὸν τὸν τρόπο ὁ φιλάνθρωπος Χριστός, ὁ Ὁποῖος εἶναι παρὼν σὲ ὅλη τη διάρκεια τῆς Ἐξομολογήσεως, μᾶς χορηγεῖ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ μᾶς ὑποδεικνύει τὸ δρόμο ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦμε ὁριστικὰ ἀπὸ τὴν ἀρρώστια τῆς ἁμαρτίας.

Πρῶτο βῆμα γιὰ τὴν ἐξομολόγησή μας εἶναι ἡ συναίσθηση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Εἶναι ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ ποὺ χαρίζεται σὲ ὅσους τὸ ζητοῦν μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὸ ἐπιδιώκουν μὲ τὴ γενναία καὶ τίμια βυθοσκόπηση τοῦ ἑαυτοῦ τους.

Στὸ δύσκολο ἐγχείρημα τῆς αὐτοκριτικῆς θέλουν νὰ σὲ βοηθήσουν τὰ παρακάτω ἐρωτήματα, τὰ ὁποῖα ἀφοροῦν στὶς σχέσεις μας: α)
μὲ τὸν Θεό, β) μὲ τὸν πλησίον καὶ γ) μὲ τὸν ἑαυτό μας.

§
Α'. Ἐσὺ καὶ ὁ Θεὸς - Βοήθημα Ἐξομολογουμένου

§ Β'. Ἐσὺ καὶ ὁ συνάνθρωπος - Βοήθημα Ἐξομολογουμένου

§ Γ'. Ἐσὺ καὶ ὁ ἑαυτός σου -Βοήθημα Ἐξομολογουμένου

§ Α'. Ἐσὺ καὶ ὁ Θεὸς

§ Πιστεύεις ὁλόψυχα στὸν Τριαδικὸ θεό, τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, καὶ στὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας;

§ Ἐμπιστεύεσαι ἀκλόνητα τὸν ἑαυτό σου στὴν πατρικὴ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἢ μήπως στὶς δυσάρεστες περιστάσεις ὀλιγοπιστεῖς, γογγύζεις καὶ ἀπελπίζεσαι;

§ Ὁμολογεῖς μὲ παρρησία τὴν πίστη σου, ὅταν οἱ περιστάσεις τὸ ἀπαιτοῦν ἢ μήπως ντρέπεσαι νὰ κάνεις ἀκόμα καὶ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ὅταν λ.χ. περνᾶς ἔξω ἀπὸ κάποιον ναό;

§ Μήπως ἀσχολήθηκες ποτὲ μὲ τὸν ἀποκρυφισμό, (μάγους, μέντιουμ, ἀστρολόγους, ὑπνωτιστές, πνευματιστές, χαρτορίχτρες, καφετζοῦδες κ.ἅ.) ἢ ἀναμίχθηκες σὲ παραθρησκευτικὲς ὁμάδες (σχολὲς γιόγκα καὶ διαλογισμοῦ, γνωστικὲς ἢ θεοσοφικὲς σχολές, Βουδισμό, Ἰνδουισμὸ κ.ἅ.);

§ Μήπως πιστεύεις στὴν τύχη καὶ στὰ ὄνειρα ἢ ἀσχολεῖσαι μὲ τὸ ξεμάτιασμα καὶ δίνεις σημασία στὶς διάφορες προλήψεις καὶ δεισιδαιμονίες (π.χ. «τὸ 13 εἶναι γρουσούζικος ἀριθμός», «τὸ πέταλο φέρνει γούρι» κ.λπ.);

§ Προσεύχεσαι τακτικὰ καὶ προσεκτικὰ στὸ σπίτι σου (πρωί, βράδυ, πρὶν καὶ μετὰ τὰ γεύματα) ἢ στὴν Ἐκκλησία (κάθε Κυριακὴ καὶ τὶς μεγάλες γιορτές), εὐγνωμονώντας πρωτίστως τὸν Θεὸ γιὰ τὶς ποικίλες, φανερὲς καὶ ἀφανεῖς εὐεργεσίες Του;

§ Μελετᾶς καθημερινὰ τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ ἄλλα ψυχωφελῆ βιβλία;

§ Νηστεύεις, ἂν δὲν ὑπάρχουν σοβαροὶ λόγοι ὑγείας, τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευὴ καὶ τὶς ἄλλες περιόδους τῶν Νηστειῶν;

§ Προσέρχεσαι τακτικὰ στὸ Μυστήριο τῆς Θείας Κοινωνίας, ὑστέρα ἀπὸ τὴν κατάλληλη προετοιμασία καὶ τὴν ἔγκριση τοῦ πνευματικοῦ σου;

§ Μήπως βλαστημᾶς τὸ ὄνομα τοῦ Χρίστου, τῆς Παναγίας ἢ τῶν Ἁγίων μας;

§ Μήπως ὁρκίζεσαι χωρὶς λόγο ἢ ἀθέτησες τυχὸν ὅρκο ἢ ὑπόσχεσή σου στὸν Θεό;



Β'. Ἐσὺ καὶ ὁ συνάνθρωπος

§ Δείχνεις ἔμπρακτα τὴν ἀγάπη σου στὸν πλησίον, ἰδιαίτερα σὲ ὅσους ὑποφέρουν ἢ ἔχουν ἀνάγκη (ἀσθενεῖς, πτωχούς, φυλακισμένους, ἄνεργους, ὀρφανά, ἡλικιωμένους κ.ἅ.);

§ Συγχωρεῖς ὅσους σὲ ἔβλαψαν ἢ μήπως κρατᾶς μέσα σου ἔχθρα καὶ ἀντιπάθεια; Εἶσαι πρόθυμος νὰ ζητήσεις «συγγνώμην» ἀπὸ τὸν πλησίον γιὰ τυχὸν σφάλματά σου;

§ Μήπως θεληματικὰ ἢ ἀθέλητα διέπραξες φόνο ἢ μὲ τὴ συμπεριφορά σου βοήθησες στὴν ἐκτέλεση μίας τέτοιας πράξεως;

§ Μήπως ἔχεις τὸ ἐλάττωμα

§ - Νὰ λὲς ψέματα;- Νὰ κατακρίνεις;- Νὰ συκοφαντεῖς;- Νὰ κολακεύεις;- Νὰ καταριέσαι;- Νὰ ὀργίζεσαι καὶ νὰ βρίζεις;- Νὰ εἰρωνεύεσαι καὶ νὰ χλευάζεις;- Νὰ διαπληκτίζεσαι καὶ νὰ χειροδικεῖς;- Νὰ «στέλνεις» τοὺς ἄλλους «στὸ διάβολο»;- Νὰ εἶσαι περίεργος;

§ Μήπως φθονεῖς τὴν εὐτυχία ἢ ζηλεύεις τὰ ἀγαθὰ τοῦ πλησίον σου; Ἢ μήπως, πάλι, χαίρεσαι στὶς συμφορές του;

§ Μήπως εἶσαι καχύποπτος καὶ δίνεις πίστη στὶς ὑπόνοιές σου γιὰ τοὺς ἄλλους;

§ Μήπως κλέβεις ἢ συνεργάστηκες ποτὲ σὲ κλοπὴ ἢ δέχτηκες ἐν γνώσει σου κλεμμένα πράγματα;

§ Δείχνεις εὐγνωμοσύνη στοὺς εὐεργέτες σου ἢ μήπως ἀνταποδίδεις ἀχαριστία γιὰ τὸ καλὸ ποὺ σοῦ ἔκαναν;

§ Μήπως μὲ τοὺς λόγους καὶ τὴ συμπεριφορά σου σκανδαλίζεις τὸν πλησίον σου ἢ τὸν ἐξωθεῖς στὴν ἁμαρτία;

§ Μήπως ἀσχολεῖσαι μὲ τὴν προσωπική, οἰκογενειακὴ ἢ ἐπαγγελματικὴ ζωὴ τῶν ἄλλων καὶ ἐπεμβαίνεις ἀδιάκριτα, προκαλώντας διάφορα προβλήματα;

§ Μήπως διακινεῖς ναρκωτικὲς οὐσίες ἢ μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο ὁδήγησες ἄλλους στὴ χρήση τους;

§ Μήπως συνηθίζεις νὰ διαδίδεις πληροφορίες ἢ μυστικὰ τῶν ἄλλων, δημιουργώντας ἔτσι διαμάχες στὶς σχέσεις τῶν συνανθρώπων σου;

§ Στὸ ἐπάγγελμα

§ Μήπως ἡ συνείδησή σου σὲ ἐλέγχει γιὰ ἀπάτη, νοθεία, αἰσχροκέρδεια, κατάχρηση, τοκογλυφία, δωροδοκία, ἀπόκρυψη ἐμπορευμάτων κ.λπ.;

§ Μήπως στὶς συναλλαγές σου σὲ διακρίνει ἀνειλικρίνεια, ἀνεντιμότητα ἢ δολιότητα;

§ Μήπως κακομεταχειρίζεσαι, ἐκμεταλλεύεσαι ἢ ἀδικεῖς τοὺς ἐργάτες, ὑπαλλήλους ἢ ὑφισταμένους σου;

§ Στὴν οἰκογένεια

§ Δείχνεις σεβασμό, ἀγάπη καὶ τιμὴ πρὸς τοὺς γονεῖς σου ἢ μήπως συμπεριφέρεσαι μὲ αὐθάδεια, σκληρότητα καὶ περιφρόνηση; Ἰδιαίτερα, τοὺς συμπαραστέκεσαι στὰ γηρατειά τους;

§ Ἡ συμπεριφορά σου στὸ σπίτι διαπνέεται ἀπὸ πνεῦμα θυσίας, ἀγάπης, καλοσύνης, ἀλληλοκατανόησης, ὑποχωρητικότητας καὶ ὑπομονῆς; Μήπως μὲ τὴν ἐριστικότητα, τὸ πεῖσμα ἢ τὶς παράλογες καὶ ἐγωιστικὲς ἀπαιτήσεις σου διαταράσσεις τὴν οἰκογενειακὴ γαλήνη καὶ ἀτμόσφαιρα;

§ Ὡς σύζυγοι:

§ Ἀποδέχεστε τὴ συζυγία ὡς εὐλογία Θεοῦ καὶ ἀγωνίζεστε καθημερινὰ γιὰ τὴν τελείωση καὶ ὁλοκλήρωση τῆς μεταξύ σας ἀγάπης, ὥστε νὰ μὴ διασπᾶται αὐτὴ ἀπὸ καμιὰ ἄλλη γήϊνη ἀγάπη (πρὸς τοὺς γονεῖς, τὰ παιδιά, τοὺς συγγενεῖς, τὸ ἐπάγγελμα κ.α.);

§ Τιμᾶτε καὶ ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τοὺς γονεῖς καὶ συγγενεῖς τοῦ ἄλλου;

§ Διαφυλάσσετε τὴν ἀμοιβαία πίστη καὶ ἀφοσίωση;

§ Μήπως ἀποφεύγετε μὲ διάφορα μέσα τὴν τεκνογονία;

§ Μήπως κάνατε ἔκτρωση ἢ γίνατε ἠθικοὶ αὐτουργοὶ στὴ διάπραξη ἑνὸς τέτοιου ἐγκλήματος;

§ Μήπως διατηρούσατε προγαμιαῖες σχέσεις;

§ Ὡς γονεῖς:

§ Προσεύχεστε θερμὰ γιὰ τὴν προκοπὴ τῶν παιδιῶν σας;

§ Ἢ ζωή σας ἀποτελεῖ καλὸ παράδειγμα γιὰ τὰ παιδιά σας;

§ Μήπως ἐνδιαφέρεστε μόνο γιὰ τὴν κατὰ κόσμο πρόοδό τους; Δείχνετε ἰδιαίτερη φροντίδα γιὰ τὴ χριστιανικὴ ἀγωγή τους, ἀφιερώνοντας γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτὸ τὸν ἀνάλογο χρόνο, ἄλλοτε συμβουλεύοντας καὶ συζητώντας μαζί τους, ἄλλοτε ἐμπνέοντος μὲ τὴ συνέπεια τῆς χριστιανικῆς σας ζωῆς καὶ ἄλλοτε παρακολουθώντας διακριτικὰ τὰ ἀναγνώσματά τους, τοὺς τρόπους ψυχαγωγίας τους καὶ τὶς παρέες τους;

§ Μήπως κάνετε διακρίσεις μεταξὺ τῶν παιδιῶν σας ἢ δὲν ὑπήρξατε δίκαιοι στὶς γονικές σας παροχές;

§ Μήπως ἐπεμβαίνετε ἄκαιρα, πιεστικὰ καὶ ἀδικαιολόγητα στὶς ἀποφάσεις τῶν παιδιῶν σας ἢ στὶς οἰκογένειές τους, ὑπονομεύοντας ἔτσι τὶς προσπάθειές τους ἢ τοὺς οἰκογενειακούς τους δεσμούς;

§ Γ'. Ἐσὺ καὶ ὁ ἑαυτός σου

§ Μήπως εἶσαι προσκολλημένος στὶς βιοτικὲς φροντίδες καὶ τὰ ἐγκόσμια ἀγαθὰ καὶ ἀδιαφορεῖς γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς ἀθάνατης ψυχῆς σου καὶ τὴν ἕνωσή σου μὲ τὸν Θεό;

§ Μήπως διακατέχεσαι ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια, πού εἶναι ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ γεννήτρια ὅλων τῶν κακῶν; Αὐτὸ θὰ τὸ διαπιστώσεις:

§ -ἂν ἐπιδιώκεις τὴ δόξα, τὶς τιμές, τοὺς ἐπαίνους, τὰ πρωτεῖα καὶ τὴν προβολή,-ἂν καυχιέσαι καὶ μιλᾶς μὲ ἐγκώμια γιὰ τὶς προσωπικές σου ἱκανότητες, τὴν καλή σου οἰκογένεια καὶ τὶς ἐπαγγελματικές σου ἐπιτυχίες,-ἂν προσπαθεῖς νὰ γίνεσαι ἄρεστος στοὺς ἀνθρώπους,-ἂν δείχνεις μεγάλη ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτὸ σου καὶ ἐπιμένεις μὲ πεῖσμα στὴν προσωπική σου κρίση,-ἂν δὲν δέχεσαι τὶς συμβουλὲς τῶν ἄλλων ἢ ἀντιδρᾶς στὶς ὑποδείξεις τῶν τυχὸν σφαλμάτων σου,-ἂν ἐπιδιώκεις πάντοτε καὶ σὲ ὅλα τὴν ἰκανοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ σου ἢ ζητᾶς ἀπαιτητικὰ νὰ ἐξυπηρετεῖσαι ἀπὸ τοὺς ἄλλους.

§ Μήπως μιλᾶς ἄκαιρα, διακόπτοντας ἢ προσβάλλοντας μὲ λόγια ταπεινωτικὰ τοὺς συνομιλητές σου;

§ Μήπως εἶσαι φιλάργυρος ἢ πλεονέκτης;

§ Μήπως ζεῖς μὲ πολυτέλεια καὶ σπατάλη ἢ ξοδεύεις τὰ χρήματά σου σὲ τυχερὰ παιχνίδια, χαρτοπαιξία κ.α.;

§ Μήπως ντύνεσαι καὶ καλλωπίζεσαι μὲ τρόπο προκλητικὸ ἢ μήπως ἡ ἐνδυμασία σου εἶναι ἀνάρμοστη γιὰ τὸ δικό σου φύλο;

§ Μήπως εἶσαι λαίμαργος ἢ γαστρίμαργος;

§ Μήπως λὲς πολλὰ λόγια, περιττὰ καὶ ἀνώφελα ἢ μήπως αἰσχρολογεῖς;

§ Δείχνεις τὸν ἀπαιτούμενο σεβασμὸ στὸ σῶμα σου, ποὺ εἶναι; ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἢ μήπως ἔπεσες σὲ διάφορα σαρκικὰ ἁμαρτήματα (αὐνανισμό, πορνεία, μοιχεία, ἀρσενοκοιτία κ.ἅ.);

§ Μήπως ἐκθέτεις τὸν ἑαυτό σου σὲ διάφορους σαρκικούς πειρασμοὺς (ἄσεμνα θεάματα καὶ διασκεδάσεις, ἀνήθικα περιοδικὰ καὶ βιβλία, πορνογραφήματα, προκλητικὴ μουσικὴ καὶ τραγούδια κ.λ.π.);

§ Ὅταν προσβάλλουν τὸ νοῦ σου αἰσχροὶ λογισμοὶ καὶ φαντασίες τοὺς διώχνεις ἀμέσως ἢ μήπως τοὺς ἀποδέχεσαι καὶ τοὺς καλλιεργεῖς;

§ Μήπως καταστρέφεις τὴν ὑγεία σου, ποὺ εἶναι δωρό του Θεοῦ, μὲ τὴ μέθη, τὸ κάπνισμα ἢ τὴ χρήση ναρκωτικῶν οὐσιῶν;

§ Μήπως σκέφτηκες ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσεις;

§ Μήπως διακατέχεσαι ἀπὸ ὀκνηρία, ἀμέλεια ἢ ἀνευθυνότητα;

§ Μήπως σπαταλᾶς ἄσκοπα τὸ χρόνο σου μπροστὰ στὴν τηλεόραση ἢ περιπλανώμενος στὸ διαδίκτυο;

§ Καὶ τώρα, μετὰ τὸν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ σου, τρέξε, ἀδελφέ μου, χωρὶς ἀναβολὴ στὸν πνευματικό. Ἐξομολογήσου τὶς ἁμαρτίες σου α) χωρὶς νὰ κρύψεις καμία, β) μὲ εἰλικρίνεια καὶ συντομία καὶ γ) δίχως νὰ ἀναφέρεις τυχὸν ἀρετές σου ἢ ξένα ἁμαρτήματα. Νὰ εἶσαι σίγουρος πώς, μαζὶ μὲ τὴν ἄφεση, ὁ Θεὸς θὰ σοῦ προσφέρει πλούσια τὴ χάρη Του, γιὰ τὸ ξεκίνημα μίας νέας ζωῆς.




Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου


Νέες ομιλίες π.Αποστόλου Θεολόγου προστέθηκαν.

TRANSLATOR

English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Θεία Λειτουργία π.Αποστόλου Θεολόγου Ιερός Ναός Αγίας Βαρβάρας Πατησίων

Πέμπτη 14 Μαΐου 2015

Η μεγαλύτερη ευεργεσία του Θεού

Μετάνοια

Η μεγαλύτερη ευεργεσία του πανάγαθου Δεσπότη προς την πεσμένη φύση μας δεν είναι άλλη από την μετάνοια. Χωρίς αυτή κανένας άνθρωπος  δεν θα κέρδιζε τη σωτηρία του, όσο τέλεια και αν είναι η κοσμοσωτήριος οικονομία. Δεδομένου ότι έχουμε «το λογισμό μας να είναι συνέχεια στο κακό από τη μικρή μας ηλικία»(βλ. Γεν. 8, 21), η ροπή προς την αμαρτία είναι πια φυσικό φαινόμενο, κανένας δεν μένει αναμάρτητος, «έστω και αν μία ημέρα είναι η ζωή του». Η μετάνοια στη φύση της είναι διπλή και έχει ευεργετικές και τις δύο ιδιότητές της στη διάρκεια όλης της ζωής μας. Η αρχική της μορφή είναι η μεταμέλεια για τα προηγούμενα σφάλματα, ενώ η επόμενη είναι η διόρθωση της λανθασμένης ενέργειας, η οποία πραγματοποίησε την παράβαση.
Κατά την πνευματική κρίση των Πατέρων μας ολόκληρη η ανθρώπινη δραστηριότητα πηγάζει από το νου. Εκεί συλλαμβάνεται με εικόνα κάθε  νόημα για να καταλήξει σταδιακά στην πρακτική του εφαρμογή. Να τι λέει ο διακριτικότατος των Πατέρων μας άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής· «Μην κάνεις κατάχρηση στα νοήματα των πραγμάτων, για να μην κάνεις κατάχρηση και στα πράγματα εξαναγκαστικά και χωρίς να το θέλεις. Διότι, εάν κανείς δεν αμαρτάνει πρώτα με τη διάνοια, δεν θα αμαρτήσει με την πράξη»(Μαξίμου Ομολογητή, Τετρακόσια Κεφάλαια περί αγάπης, Εκατοντάς Β΄, §78). Τη λανθασμένη χρήση των νοημάτων ακολουθεί η παράχρηση ή κατάχρηση των πραγμάτων. Μετάνοια στην κυριολεξία της σημαίνει επιστροφή του νου στη προηγούμενη θέση του, όπου ευρίσκεται και η ορθή τάξη των πραγμάτων. Στη δική μας όμως γενεά, η μετάνοια εκλαμβάνεται περισσότερο ως συγγνώμη από τον Θεό για τα σφάλματά μας.
Στην περιγραφή της αμαρτωλότητάς μας, για να μιλήσουμε ταπεινά, εκφράζεται πράγματι η ελεεινότητα και η δυστυχία, στην οποία οδηγηθήκαμε με τη διαστροφή εξαιτίας του νόμου της αμαρτίας. Έτσι κατά τον Παύλο «πουλημένοι στην αμαρτία»(Ρωμ. 7,14), η οποία κατοικεί μέσα μας, αποτελούμε το τερατώδες σώμα του θανάτου(βλ. Ρωμ. 7, 24). Και αυτά μεν όσον αφορά εμάς.
«Ευλογημένος να είναι ο Θεός, ο Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που μας δώρισε μέσω του Χριστού πλούσιες τις ευλογίες του, πνευματικές και ουράνιες. Μας διάλεξε πριν θεμελιώσει τον κόσμο, να γίνουμε δικοί του διά του Χριστού, αψεγάδιαστοι στην τελική κρίση. Μας προόρισε με την αγάπη του να γίνουμε παιδιά του διά του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με το καλόβουλο για μας θέλημά του, ώστε να τον υμνούμε για την πλούσια χάρη του, που μας δώρισε διά του αγαπημένου του Υιού»(Εφεσ. 1, 3-5). Καυχόμαστε για την εκλογή και αισθανόμαστε τον Πατέρα μας «που κατοικεί σε φως απρόσιτο»(βλ. Α’ Τιμ. 6, 16). Αλλά παραμένει σε μας αναλλοίωτο το απόρρητο μυστήριο, όχι μόνο θεωρητικά αλλά και όταν μας πλημμυρίζει με την παρουσία του. Μήπως όμως και η αρχική μας αξία ως δημιουργημάτων «κατ’ εικόνα και ομοίωσίν» του δεν αποτελεί ένα άλλο  μυστήριο; Επιβάλλεται άρα η προσπάθεια και η φροντίδα, για να αυξηθεί η δίψα και να γνωρίζουμε συνεχώς και βαθύτερα αυτόν τον ίδιον και το μεγαλείο της από καταβολής κόσμου κλήσεώς μας. Άλλωστε τί είναι αυτός; Δεν είναι το απόλυτο «ΕΙΝΑΙ», η αρχή του παντός, που αποκαλύφθηκε ως πρόσωπο και υπόσταση, «ΕΓΩ ΕΙΜΙ»; Τώρα τον γνωρίσαμε διά του ομοουσίου μονογενούς του Υιού. «Κανείς ποτέ δεν είδε τον Θεόν· μόνο ο μονογενής Υιός , που είναι μέσα στην αγκαλιά του Πατέρα, εκείνος μας τον έκανε γνωστό»(Ιω. 1, 18).
Γνωρίζουμε επίσης τον Θεόν Πατέρα και από το Πνεύμα το Άγιο· «το Πνεύμα το Άγιον, ο Παράκλητος, που θα στείλει ο Πατέρας στο όνομά μου, εκείνος θα σας διδάξει τα πάντα και θα φέρει στη μνήμη σας όλα όσα σας έχω πει εγώ»(Ιω. 14, 26). Ο συνάναρχος και συναΐδιος με τον Πατέρα και το Πνεύμα σαρκωμένος Λόγος του Θεού άρχισε το ευαγγέλιό του λέγοντας:   «Μετανοείτε γιατί έφθασε η βασιλεία του Θεού»(Ματ. 4, 17). Ο γλυκύτατός μας Ιησούς, ο Σωτήρας, η οδός, έγινε για μας οδός προς τον Πατέρα και το Πνεύμα. Αυτοί πάλιν μας  ένωσαν με αυτόν. Ώστε το πλήρωμα της θεογνωσίας είναι πλέον η ορθή πίστη και ελπίδα μας.
Μεγάλο μέρος των ψαλμών του Δαυίδ αποτελεί αξιόλογη ομολογία για την μετάνοια. «Θεέ μου, Θεέ μου πρόσεξέ με. Γιατί με εγκατέλειπες; Οι στεναγμοί μου και οι ικετήριες κραυγές μου που προέρχονται από το βάθος των οδυνών μου απέχουν μακριά από τη σωτηρία μου. Θεέ μου, θα φωνάζω σε σένα όλη την ημέρα και δεν θα με εισακούεις, θα φωνάζω και τη νύκτα, και κανείς δεν θα μου το καταλογίσει ανοησία. Συ όμως είσαι κοντά μου γιατί κατοικείς στον άγιο ναό σου, συ που είσαι καύχημα του Ισραήλ. Σε σένα στήριξαν τις ελπίδες τους οι πατέρες μας. Σε σένα ήλπισαν και εσύ τους έσωσες. Σε σένα φώναξαν δυνατά και σώθηκαν. Σε σένα ήλπισαν και δεν ντροπιάστηκαν» (Ψαλμ. 21,2-6).
Oι Πατέρες μας, κοντά στους οποίους μαθητεύσαμε και από τους οποίους   ακούσαμε την αλήθεια, περιέγραψαν, όσο ήταν δυνατό να καταλάβουμε, το βάθος, το πλάτος και το ύψος της ολοκληρωμένης  μετάνοιας. Παραθέτουμε λίγα από αυτά. Η μετάνοια, ή καλύτερα αυτός που μετανοεί, αρχίζει ζητώντας συγγνώμη για τα σφάλματά του από τον Θεό. Όταν δεν επαναλαμβάνει στην πράξη εκείνα για τα οποία μετανοεί, φθάνει με τη χάρη του Χριστού και την τήρηση των κανόνων της μετανοίας με ακρίβεια «έως τρίτου ουρανού», και ακούει και μαθαίνει «άρρητα και ακατάληπτα ρήματα» και θεωρίες τις οποίες  δεν μπορεί ο ίδιος να εκφράσει  και να ερμηνεύσει σε όσους  δεν δέχτηκαν αυτή τη χάρη. «Δεν ξέρω αν ήταν με το σώμα… ή χωρίς το σώμα»(Β΄ Κορ. 12, 2). Αυτό ακριβώς δεν αναφέρεται μόνο στην εμπειρία του Παύλου, αλλά και σε κάθε άνθρωπο που μετανοεί αληθινά. Το γεμάτο συντριβή και ταπείνωση πνεύμα του ανθρώπου που διψά με όλη του την αγάπη τον Σωτήρα Χριστό, αρπάζεται απ’ αυτόν και ο Κύριος τον ανεβάζει χωρίς ο ίδιος να αισθάνεται πού, πώς και πόσον είναι το μέτρο αυτό. Όπως ο αείμνηστος Γέροντάς μας έλεγε, δεν λειτουργούν τότε οι αισθήσεις, ούτε ο νους σκέπτεται, αλλά μόνο θαυμάζει, και όταν επιστρέψει στα φυσιολογικά επίπεδα, τότε μπορεί να τα εκφράσει ή να τα περιγράψει αμυδρά, αν είναι και αυτό δυνατό. Ο Παύλος έγραφε στους Κορινθίους ότι «μεταφέρθηκε ξαφνικά στον παράδεισο και άκουσε λόγια που δεν μπορεί ούτε επιτρέπεται να τα πει άνθρωπος»(Β΄ Κορ. 12, 4). Εφ όσον «οφθαλμός δεν τα είδε και αυτί δεν τα άκουσε και ούτε που τα έβαλε ο λογισμός του  ανθρώπου, όσα ετοίμασε ο Θεός για εκείνους που τον αγαπούν»(Α’ Κορ. 2, 9). Λίγα γνωρίζουμε και λίγα κατανοούμε από αυτά που βρίσκονται πέρα από τον αισθητό κόσμο.
Οι Πατέρες μας αναφέρουν ότι η συναίσθηση της αμαρτωλότητος είναι μεγάλο δώρο του Θεού, ανώτερο και από την όραση των υψηλών θεωριών. Όταν συνειδητοποιείται το εσωτερικό μας σκοτάδι και αποκαλύπτεται η καταχθόνια και απαίσια μορφή της αμαρτίας, η οποία προκαλεί την αποστροφή, τότε και η θεία χάρη ως αντίληψη μας αξιώνει τη δική της παρηγοριά.
Ο όσιος Ισαάκ αναφέρει διάφορες μορφές παρηγοριάς και αντιλήψεως της χάριτος, ειδικά σε μεγάλη καρτερία παρατεταμένων δοκιμασιών «όταν σηκωθώ για την προσευχή μου, μία μόνη δόξα προφθάνω να πω· στη συνέχεια δε εάν και τρείς μέρες σταθώ, βρίσκομαι σε έκπληξη με τον Θεό, και δεν αισθάνομαι καθόλου τον κόπο»(Αββά Ισαάκ, Λόγος Γ’ Ασκητικός, Περί αναχωρήσεως). Και συνεχίζει στον ίδιο λόγο τα εξής· «Στάθηκα στην αυλή του κελλίου μου, πριν ακόμη δύσει ο ήλιος· και όταν άρχισα μόνον μίαν δόξαν, αισθάνθηκα την προσευχή μου και αμέσως βρέθηκα σε μια κατάσταση, χωρίς να γνωρίζω που βρίσκομαι· και έμεινα έτσι μέχρι να ανατείλει ο ήλιος την επόμενη ημέρα, και ζέστανε το πρόσωπό μου. Και τότε, όταν ο ήλιος περισσότερο με ζέστανε και κατέκαυσε το πρόσωπό μου, στράφηκε ο νους μου στον εαυτόν μου και κατάλαβα ότι ήλθε η επόμενη ημέρα». Ίσως σκεφθεί κάποιος ότι αυτά ήσαν μόνον των παλαιών Πατέρων κατορθώματα. Αλλά ο «χθες και σήμερον και εις τους αιώνας ίδιος» Κύριος παρέχει τη χάρη του και σήμερα σε όσους θέλουν να αγωνισθούν.
Ο μακάριος Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, μας έλεγε, ότι «εις το τέλος της εξαντλητικής υπομονής παρουσιάζεται η χάρις αισθητώς». «Και εις εμέ», έλεγε, «όταν οι πειρασμοί πλήθαιναν, ώστε να υπερβαίνουν τας δυνάμεις μου, απροβλέπτως μου εγίνετο μία αντίληψις, η οποία αναλογούσε κατά τον ψαλμωδόν εις το επικείμενον βάρος. “Κατά το πλήθος των οδυνών μου εν τη καρδία μου, αι παρακλήσεις σου εύφραναν την ψυχήν μου”(Ψαλμ. 93, 19). Κάποτε άγγελος Κυρίου μου μετέδωκε την θείαν κοινωνίαν, άλλην φοράν ο Κύριός μας επί του σταυρού, μου ενεθύμισεν την φιλοπονιαν και η γλυκυτάτη μας Δέσποινα πολλάκις με επαρηγόρησεν, εμφανισθείσα η ιδία κατά την μητρικήν της πρόνοιαν, την οποίαν δείχνει ειδικώς εις ημάς τους αγιορείτας. Ω, πόσον τούτο ήτο ευχάριστον, η μελισταγής φωνή της να μου εγγυάται την σωτηρίαν μου»!
Η χάρη, η οποία έρχεται από την μετάνοια, αρπάζει τη ψυχή προς τον Θεόν, του οποίου το φως την ελκύει. Στην αρχή δεν είναι τόσο φανερό, αλλά η θέρμη του, η οποία είναι αγάπη, αρχίζει να μαλακώνει την καρδιά. Τότε παραδόξως παρουσιάζεται στον άνθρωπο ένας διχασμός. Αφ’ ενός κυριεύεται από φόβο, μάλλον από φρίκη, αισθανόμενος την τρομερή του ενοχή  και αφ’ ετέρου τον πλημμυρίζει η μέχρι τότε άγνωστη χάρη της παρουσίας του Θεού. Ο διχασμός του φόβου περισσεύει, διότι με την παρουσία της χάριτος ανοίγουν οι οφθαλμοί του νου και διαπιστώνει αισθητά τη ρυπαρότητά του.
Τον παρηγορεί η αισθητή παρουσία της θείας αγάπης, αλλά δεν συγκρατούνται τα δάκρυα, τα οποία μαρτυρούν την ειλικρινή μεταμέλεια και επιστροφή του από τη «μακρινή χώρα» της σπατάλης της «πατρικής περιουσίας». Πολλές φορές η σφοδρότητα αυτής της φρίκης της προσωπικής αμαρτωλότητας γίνεται τόσον έντονη, ώστε παρουσιάζεται μίσος προς τον εαυτόν μας και θετική μορφή αποστροφής προς τα πάθη τα οποία είναι τα αίτια του χωρισμού από τον αγαπημένο Θεό.
«Αν κάποιος έρχεται κοντά μου και δεν απαρνιέται… ακόμη και την ίδια του τη ψυχή (δηλ. ζωή) δεν μπορεί να είναι μαθητής μου»(Λουκ. 14, 26). Η πραγματική αυτή ένταση του μίσους, η οποία προκαλείται από την «εν Θεώ αίσθηση» αυξάνει την προσευχή και γίνεται ως φλόγα· τότε η ψυχή έχει την αίσθηση και του ζοφερού θανάτου αλλά και της ελπίδας στον Σωτήρα της Χριστό. Αυτές οι καταστάσεις δεν είναι της ανθρώπινης προσπάθειας αλλά μόνον της φιλανθρωπίας της θείας αγαθότητας. Θυμάμαι, όταν μας περιέγραφε ο μακάριός μας Γέροντας Ιωσήφ αυτού του είδους την προσευχή. Έπαιρνε μία ειρηνική μορφή και μας παρουσίαζε, όσον μπορούσαμε να καταλάβουμε, την ειρήνη των λογισμών. Μετά απ’ αυτήν τη συνάντηση, διότι όντως θεία συνάντηση είναι, μία θαυμαστή ειρήνη έρχεται στη ψυχή και βασιλεύει η αίσθηση της πλήρους παρουσίας του Θεού σε όλα.
Πηγή: (Γέροντος Ιωσήφ, Αθωνική Μαρτυρία, Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 2, σ. 19-26),
www.pemptousia.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...