Ο Γέροντας Παΐσιος για τον Άγιο Σπυρίδωνα και το άφθαρτο λείψανό του

- Γέροντα, μπορεί ο άγιος Σπυρίδων να ζήτησε από τον Θεό να μείνη άφθαρτο το Λείψανό Του;

- Όχι, πώς μπορεί να γίνη αυτό; Οι Άγιοι δεν ζητούν τέτοια πράγματα. Ο Θεός οικονόμησε να μείνη άφθαρτο το Λείψανο, για να βοηθιούνται οι άνθρωποι. Και βλέπετε πως τα έχει οικονομήσει ο Θεός! Επειδή η Κέρκυρα, η Κεφαλονιά, η Ζάκυνθος είναι κοντά στην Ιταλία και εύκολα οι άνθρωποι θα μπορούσαν να παρασυρθούν από τον Καθολικισμό, έβαλε φράγμα εκεί πέρα τον Άγιο Σπυρίδωνα , τον Άγιο Γεράσιμο και τον Άγιο Διονύσιο.

Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Στ΄, Περί Προσευχής, εκδ. Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 2012, σελ. 110

Θεολογικό σχόλιο στο απολυτίκιο του αγίου Σπυρίδωνος

 

«Της Συνόδου της πρώτης ανεδείχθης υπέρμαχος και θαυματουργώ λόγω μόνω ποταμούς ανεχαίτισας, Σπυρίδων μακάριε σοφέ . όθεν νεκρά σοι εκ τάφου προσφωνεί, και όφιν εις χρυσούν μετέβαλες . και εν τω μέλπειν τας αγίας σου ευχάς, αγγέλους έσχες συλλειτουργούντας σοι ιερώτατε. Δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν. Δόξα τω σε στεφανώσαντι. Δόξα τω ενεργούντι δια σου τοιαύτα τέρατα»

Ο βίος του κάθε ανθρώπου περιλαμβάνει την «κοινήν μοίραν» και τα ιδιαίτερα, μοναδικά και ανεπανάληπτα χαρακτηριστικά του. Ο βίος των Αγίων συμπεριλαμβάνει στα κοινά σημεία της ανθρώπινης φύσης και κάτι που είναι μοναδικό, αλλά και ταυτόχρονα κοινό, σε κάθε χριστιανό: την αγιότητα. Γιατί η αγιότητα δεν αποτελεί προνόμιο των λίγων, ούτε ειδικό δώρο της Εκκλησίας σε κάποια ξεχωριστά για τα κατορθώματα και τις αρετές τους πρόσωπα, αλλά «κοινή μοίρα» όλων των ανθρώπων που πιστεύουν στο Χριστό, βαπτίζονται «εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» , εντάσσονται στην Εκκλησία και συναισθάνονται το μέγιστο δώρημα του Θεού.

Είναι «κοινή μοίρα» η αγιότητα διότι κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι την κατέχει εξ αιτίας των δικών του κόπων. «Δωρεάν λαμβάνεται» παρά του Θεού και αποτελεί «το της υιοθεσίας χάρισμα» . Η αγιότητα δεν αφαιρείται από τον άνθρωπο. Εκείνος που δεν θέλει την κοινωνία με το Θεό, παραιτείται από αυτήν. Και ο Θεός, σεβόμενος την ελευθερία, την ύψιστη δική Του ιδιότητα με την οποία επροίκισε το τελειότερο των δημιουργημάτων Του, αποδέχεται την παραίτηση. Δίδει όμως, επειδή «θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν» , τις ευκαιρίες ο άνθρωπος να οικειωθεί πάλι την αγιότητα και να επιστρέψει στον οικία του Πατρός του, όπου «πολλαί μοναί εισί» , να συγκοινωνήσει με τους άλλους Αγίους και τους Αγγέλους και να διαλαλεί εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της ισχύος και εξ όλης της διανοίας του «Αββά ο Πατήρ» .

Η Εκκλησία, όταν αναφέρεται σε αγίους, εννοεί όλους τους χριστιανούς οι οποίοι επιζητούν την κοινωνία με το Θεό. Και όταν αναγνωρίζει αγίους, δηλώνει ότι «ετελειώθησαν» σ’ αυτή τη ζωή. Αυτή η ωραία φράση στο μηνολόγιο κάθε ημέρας («εν ειρήνη τελειούται», «ξίφει τμηθείς την κεφαλήν τελειούται», «πυρί τελειούται»), μαρτυρεί ότι οι Άγιοι αγωνίστηκαν να κρατήσουν στη ζωή τους το δώρο του Θεού, την αγιότητα, και ότι την ώρα που πέθαναν έπαψαν να βρίσκονται πλέον στο μεταίχμιο εκείνο της «αεί σχοινοβασίας» μεταξύ της πτώσης και της επιστροφής. Εκείνη τη στιγμή έγιναν πλέον τέλειοι, δεν κινδυνεύουν από τον χρόνο και τον πειρασμό να παραιτηθούν από την αγιότητα, η ύπαρξη τους βρίσκεται πλέον «εν χειρί Θεού και ου μη άψηται αυτούς βάσανος» . Και η πιο κοπιώδης βάσανος δεν είναι η θλίψη και ο πόνος για τις όποιες δοκιμασίες, αλλά η αγωνία να μην απωλεσθεί το δώρο του Θεού, η αγιότητα, μέσα στους πειρασμούς, την επίθεση των λογισμών, την αδυναμία του χαρακτήρα, την κόπωση της ζωής.

ΠΩΣ ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ...Ο ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΥ

Να ’σαι είκοσι δύο χρονών και να ’σαι θανατοποινίτης! Να περιμένεις να σε κρεμάσουν! Η ζωή μπροστά γεμάτη ομορφιά και νειάτα και ’σένα να θέλουν να σε σκοτώσουν;
Και γιατί τέλος πάντων; Γιατί θέλησες να υπάρχει ισότητα και σωστό στην κοινωνία! Να μην υπάρχουν αφεντάδες και…δούλοι. Να ’μαστε όλοι ίσοι. Και να ’ναι όλα ίσια. Όχι στραβά κι ανάποδα.
Και να ’χεις κι αυτές τις κυρούλες εδώ τώρα στο τρένο που σε πάει στην εξορία! Τσιμπούρια:
- «Πάρε αδερφέ ένα ευαγγέλιο».
Δώρο στο δίνουν! Να τις προσβάλλεις; Ρίξτο στην τσέπη, πες «ευχαριστώ» και φεύγα. Αυτό και κάνεις. Φεύγοντας όμως έμεινες μόνος σου στην φυλακή! Εσύ πολιτικός κατάδικος θανατοποινίτης και οι άλλοι ποινικοί κατάδικοι…κάθε καρυδιάς καρύδι. Εδώ καταλαβαίνεις στο πετσί σου την μοναξιά του πλήθους. Εδώ ζεις το ότι, την αποξένωση δεν την δημιουργούν τα χιλιόμετρα, αλλά η διάθεση. Ότι ο άνθρωπος γίνεται δικός σου όταν έχετε το ίδιο περιεχόμενο καρδιάς όχι την ίδια…στέγη. Ότι η ζωή και στα είκοσι, γεμάτη νειάτα κι ομορφιά, είναι ανυπόφορη χωρίς αγάπη.

Τα καταλαβαίνεις…θυμώνεις…και καπνίζεις! Για να καθαρίσεις το τσιμπούκι σου κόβεις σελίδες από το ευαγγέλιο! Έτσι κι αλλιώς άχρηστο σου φαίνεται. Παπαδοκουβέντες!! Χα-χα! Να που σε κάτι φάνηκε χρήσιμο το δώρο των γυναικών!
Μαζεύουν οι μέρες και συ έχεις «σκίσει» όλο το κατά Ματθαίον και κατά Μάρκον καθώς και δεκατέσσερα κεφάλαια από τον Λουκά. Έχεις πλαντάξει. Μονοτονία, προσμονή θανάτου, τσιγάρο και…μαυρίλα. Βαριεστημένος αφόρητα: «Δε διαβάζω να δω τι λέει;» σκέφτεσαι και το ανοίγεις.
Κι «ανοίγει» η ζωή σου.
Ένας πατέρας που δεν ρωτάει «γιατί το ’κανες;». Μια αγκαλιά που ανοίγει πριν της το ζητήσεις. Μια αγάπη χωρίς όρους και όρια. Μια θυσία που βλέπει με στοργή τον άλλον.
Το δεκαπέντε κεφάλαιο του κατά Λουκάν είναι η ιστορία του άσωτου υιού η μάλλον του εύσπλαγχνου πατέρα. Το ότι είμαι άσωτος το ξέρω. Αξία έχει που μαθαίνω ότι Αυτός δεν είναι αστυνόμος της ζωής μου, αλλά πατέρας που με αγαπά.
Αλλάζουν όλα. Αποχτούν νόημα. Τελειώνει η «ορφάνια». Δεν τρέχω και ζω, τζάμπα! Η ζωή γίνεται όμορφη όχι μόνο από τα νειάτα (υπήρχαν και πριν), αλλά κι από το νόημα που απόχτησε. Σε λίγο θα μας πεις: Ο άνθρωπος δεν θέλει μονάχα να ζει μα θέλει και να ξέρει γιατί ζει.

Θεοδόσιος Μαρτζούχος
(Πρωτοσύγκελλος Ι. Μ. Νικοπόλεως και Πρεβέζης)

Κατά Θεόν πένθος και μνήμη θανάτου

ΑΘΩΝΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

Κάθε τι πού είναι υπερφυσικό μπορεί με την επίνοιά του ο άνθρωπος να προσπαθή μόνο να το προκαλέση. Το να παραμείνη όμως αυτό ως ενδημούσα κατάσταση, είναι μόνο δωρεά καθαρά της Χάριτος. Όταν κάποιος επιθυμή τον φόβο του Θεού και κρατάη με λεπτομέρεια την συνείδηση του, τον αξιώνει η θεία Χάρις και έρχεται μέσα του ως ενδημούσα κατάσταση ο θείος φόβος. Και έτσι αυτός ο άνθρωπος βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή. Μετά, δεν τον αφήνει να ήσυχάση ούτε νύκτα, ούτε μέρα ο φόβος του Θεού. Τού παριστάνει συνεχώς τον Θεόν ως κριτήν, του παριστάνει συνεχώς το καθήκον του ως έναν απαράβατον όρο, και άλλοίμονό του αν το παραβή. Και μέχρι σε τέτοιο σημείο μπορεί να αύξηθή αυτό, πού του κόβεται η αναπνοή από τον φόβο. Ούτε να φάη τον αφήνει, ούτε να κοιμηθή, ούτε να ειρήνευση. Και αυτό όταν παραμένη μόνο σαν ενδημούσα κατάσταση, τότε έχομε την ενέργεια τού Θείου φόβου.

Ύπό αυτή την έννοια είναι και τα δύο υπόλοιπα χαρίσματα. Όπως της κατανύξεως το χάρισμα, πού ερεθίζει κανείς τον εαυτό του σε πένθος και μετά σε κλάμα. Το κλάμα είναι γέννημα του πένθους. Το πένθος όταν παραμείνει μόνιμα διά της Χάριτος, ως δωρεά, τότε φέρνει και το κλάμα. Όταν επιθυμή αυτό το πράγμα ο άνθρωπος, συνεχώς ενθυμείται ότι έλύπησε τον Θεό. Αναλογίζεται μέσα του την αγάπη του Θεού και όλη την κοσμοσωτήριο οικονομία, όλους τους υπόλοιπους τρό¬πους στο πώς ο Θεός δημιούργησε τα πάντα και τα προνοεί- τον τρόπο πού ανέχεται την ανθρώπινη αποστασία, παρ’ όλο πού την εύηργέτησε με την κένωση Του. Ύστερα το γυρίζει και σ’ αυτή την δική του προσωπική ατέλεια και προδοσία, την οποία προκαλεί στην θεία Χάριν με την σπατάλη της ανοχής του Θεού. Με αυτόν τον τρόπο προκαλεί μια λυπηρά κατάσταση μέσα του. Αυτή είναι και η αρχή του πένθους.

Όταν ο αγωνιστής επιμένη και το προκαλή, τότε η Θεία Χάρις του δίνει το χάρισμα του πένθους, ώστε να βρίσκεται συνεχώς σε μια λυπηρά πενθική κατάσταση, σε όλη του τη ζωή, αν προσεχή βέβαια την συνείδηση του. Γιατί το πένθος είναι πάρα πολύ λεπτό και ευγενές, δεν ανέχεται να παραβίαση την συνείδηση του αυτός πού το έχει, ιδίως στο ζήτημα της αγάπης. Αν πληγώση, αν καταφρόνηση, αν άδικήση, αν κατακρίνη κάποιον, το πένθος αμέσως τον απειλεί και αν δεν διορθωθή, τότε φεύγει και τον αφήνει. Αν κράτηση με συνείδηση το πένθος,, αυτό φέρνει το δάκρυ. Και αυτό είναι άχρι καιρού, δεν είναι πάντοτε· ανάλογα με ποιά πάθη και τί χαρακτήρα έχει. Υπάρχουν μερικοί χαρακτήρες πού είναι πολύ σκληροί, η άλλοι πού έχουν αμαρτήματα παρά φύσιν και τα όποια χρειάζονται περισσότερα δάκρυα. Σ’ αυτούς παραμένει η θεία Χάρις για μεγαλύτερο διά¬στημα, έως ότου ξέρει αυτή πότε θα τους καθαρίση.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: «ΣΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ!»

...Μου λένε μερικοί άνδρες:

«Δεν συμφωνώ με την γυναίκα μου - είμαστε αντίθετοι χαρακτήρες. Άλλος χαρακτήρας εκείνη, άλλος εγώ! Πώς κάνει τέτοια παράξενα πράγματα ό Θεός; Δεν θα μπορούσε να οικονομήσει μερικές καταστάσεις έτσι,ώστε να ταιριάζουν τα ανδρόγυνα, για να μπορούν να ζουν πνευματικά;».

«Δεν καταλαβαίνετε, τους λέω, ότι μέσα στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται αρμονία του Θεού; Οι διαφορετικοί χαρακτήρες δημιουργούν αρμονία. Αλίμονο, αν ήσασταν ίδιοι χαρακτήρες! Σκεφθείτε τι θα γινόταν, αν λ.χ. και οι δύο θυμώνατε εύκολα, θα γκρεμίζατε το σπίτι. Η, αν και οι δύο ήσασταν ήπιοι χαρακτήρες, θα κοιμόσασταν όρθιοι!...»...

Σε ένα ανδρόγυνο ξέρετε τι είπα; «Επειδή ταιριάζετε, γι' αυτό δεν ταιριάζετε!».Είναι και οι δύο ευαίσθητοι. Αν συμβεί κάτι στο σπίτι, και οι δύο τα χάνουν και ν α αρχίζουν: «Ωχ, τι πάθαμε!» ό ένας, «ωχ, τι πάθαμε!» ό άλλος. Ο ένας δηλαδή βοηθάει τον άλλον να απελπισθεί πιο πολύ. Δεν μπορεί να τον τόνωση λίγο «για στάσου, να του πει, δεν είναι και τόσο σοβαρό αυτό που μας συμβαίνει». Το έχω δει αυτό σε πολλά ανδρόγυνα.

Και στην αγωγή των παιδιών, όταν οι σύζυγοι είναι διαφορετικοί χαρακτήρες, μπορούν περισσότερο να βοηθήσουν. Ο ένας κρατάει λίγο φρένο, ό άλλος λέει:

«Άφησε τα παιδιά λίγο ελεύθερα». Αν τα στριμώξουν και οι δύο, θα χάσουν τα παιδιά τους. Και αν τα αφήσουν και οι δύο ελεύθερα, πάλι θα τα χάσουν. Ενώ έτσι βρίσκουν και τα παιδιά μία ισορροπία. Θέλω να πω ότι όλα χρειάζονται. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεπερνούν τα όρια, αλλά ό καθένας να βοηθάει τον άλλον με τον τρόπο του. Αν φας λ.χ. κάτι πολύ γλυκό, θέλεις να φας και κάτι που είναι λίγο αλμυρό.

ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΩΘΕΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΤΟΥ

Ο Στάρετς Ζαχαρίας διηγήθηκε ένα περιστατικό, συγκινητικό για το βαθύ περιεχόμενό του, που συνέβη σε κάποιον νέο, τελείως άπειρο από ψεύδος και πονηριά και που διακρινόταν από την παιδική του ηλικία για την αγάπη του προς την αλήθεια. Εδώ φαίνεται η ψυχή ενός καθαρού και τίμιου, αλλά αγράμματου ανθρώπου με πίστη μικρού παιδιού, ακλόνητη και απλή, που είχε καρδιά και θέληση καθαρή και που αγωνιζόταν για τον Θεό, μια ψυχή που τον έκανε πράγματι λίγο μόνο παρακάτω από τους αγγέλους. Όντως είχε γίνει σοφός, ικανός να βλέπει και τα ουράνια και τα επίγεια.

Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα στην Ρωσία, στα απόμερα βάθη της χώρας, σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μιλίων από το πιο κοντινό χωριό. Εκεί ζούσε ένας χωριάτης, ορφανός, τελείως αγράμματος, εργατικός όμως. Πάντοτε εργαζόταν και δεν πέρασε ούτε στιγμή με οκνηρία. Η ψυχή του ήταν καθαρή σαν κρύσταλλο. Σε κάθε υπόθεση πάντοτε υπήκουε στην συνείδησή του. Η συνείδησή του ήταν ευθεία, όχι όμως ασθενής, μα πραγματικά ευθεία, ευαίσθητη και αυστηρή. Με τον απλό τρόπο του δεν την κατεπάτησε ποτέ με την παρακοή και έτσι πάντοτε άκουγε την φωνή της. Εάν ένας άνθρωπος παρακούει την συνείδησή του μια φορά, δυο φορές ή και περισσότερο, τότε δεν την ακούει πια.
Ο απλοϊκός αυτός άνθρωπος τηρούσε τις νηστείες και τρεφόταν με το ελάχιστο. Ήταν πάντοτε χαρούμενος και γεμάτο ενθουσιασμό για τη ζωή. Δεν κατέκρινε κανένα ποτέ, θεωρώντας τον εαυτό του χειρότερο και κατώτερο από κάθε άλλον. Μια ημέρα, άκουσε από ένα προσκυνητή πως για να σωθεί κανείς πρέπει να αναλάβει τον σταυρό του και να ακολουθήσει τον Χριστό. Ο απλοϊκός μας άνθρωπος δεν είχε πάει ποτέ σαν μεγάλος στην εκκλησία, αφού ήταν πολύ μακριά από το χωριουδάκι που ζούσε. Είχε βαπτισθεί σαν μωρό, μα δεν το θυμόταν καθόλου.
«Πρέπει να αναλάβεις τον σταυρό σου και να ακολουθήσεις τον Χριστό». Αυτά τα λόγια ο απλοϊκός μας άνθρωπος τα εννοούσε στην κυριολεξία.

Παρήγγειλε ένα τεράστιο ξύλινο σταυρό και αποφάσισε να τον πάρει και να ακολουθήσει τον Χριστό. Η καθαρή ψυχή του ποθούσε τον Θεό, η καρδιά του διψούσε την σωτηρία, αλλά πώς να Τον ακολουθεί; Και πού; Σε ποιό δρόμο; Πού ήταν ο Χριστός; Να ο σταυρός, αλλά πού να τον πάει;

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ

Μια νύχτα, νομίζοντας πως πλησίαζε να ξημερώσει, ο Σωφρόνιος βγήκε από την πύλη του μοναστηριού και κοίταξε προς την εξωτερική πύλη, εκεί που σήμερα βρίσκεται το αγίασμα. Εκεί είδε ένα άνθρωπο που ήταν μαύρος στην όψη και φοβερός στο θέαμα. Φορούσε στρατιωτικό μανδύα και φώναζε δυνατά, όπως κάνουν οι αξιωματικοί όταν δίνουν διαταγές στους στρατιώτες. Τα μάτια του ήταν κόκκινα και γυάλιζαν σαν φλόγες. Το στόμα του ήταν σαν των πιθήκων και τα δόντια του εξείχαν απ` αυτό. Στη μέση του ήταν περιτυλιγμένο ένα τεράστιο φίδι, του οποίου το κεφάλι κρεμόταν προς τα κάτω κι από το στόμα του έβγαινε η γλώσσα σαν ξίφος. Στους ώμους του είχε σιρίτια που είχαν το σχήμα κεφαλών φιδιών και στο κεφάλι του φορούσε ένα καπέλο απ` όπου ξεπρόβαλαν φαρμακερά φίδια και τυλίγονταν σαν μαλλιά γύρω απ` το λαιμό του. Μόλις ο γέροντας Σωφρόνιος αντίκρισε όλα αυτά πέτρωσε από τον φόβο.

Μετά από λίγο συνήλθε κάπως και ρώτησε τον άρχοντα αυτό του σκότους τι γύρευε τέτοια ώρα στον περίβολο του μοναστηριού. Είναι δυνατό να μην ξέρεις ότι εγώ δίνω διαταγές εδώ στο μοναστήρι σου; Απάντησε ο μαύρος. Εμείς δεν έχουμε στρατό εδώ κι η πατρίδα μας διανύει περίοδο απόλυτης ειρήνης, είπε ο ηγούμενος. Τότε συνέχισε ο μαύρος δαίμονας, μάθε πως εμένα με έστειλαν οι αόρατοι άρχοντες του σκότους και βρισκόμαστε εδώ για να εγείρουμε πόλεμο εναντίον την μοναχικής τάξης. Όταν κατά την κουρά σου δίνεται τους μοναχικούς σας όρκους, δηλώνεται ότι θα μας πολεμάτε και μας προξενείτε πολλές πληγές με το πνευματικό σας οπλοστάσιο. Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να υποχωρούμε με ντροπή, γιατί η φλόγα της προσευχής σας μας καίει. Τώρα όμως δε σας φοβόμαστε, ιδιαίτερα μετά το θάνατο του Παϊσίου, του ηγουμένου σας. Εκείνος μας τρόμαζε και υποφέραμε πολύ στα χέρια του. Από τότε ακόμα που ήρθε εδώ από το Άγιο Όρος μαζί με εξήντα άλλους μοναχούς, εμένα με έστειλαν εδώ με εξήντα χιλιάδες στρατιώτες μας για να τον σταματήσουμε. Όσο καιρό είχε αυτός είχε την ηγουμενία δεν μπορούμε να ησυχάσουμε. Παρ` όλους τους πειρασμούς, τα τεχνάσματα και τις μεθοδείες μας εναντίον εκείνων και των μοναχών του, δεν καταφέρναμε τίποτα. Και ταυτόχρονα δεν μπορεί να διηγηθεί ανθρώπινη γλώσσα τις φοβερές οδύνες, τις ταλαιπωρίες και τις δοκιμασίες που υποστήκαμε κατά την διάρκεια της διαμονής αυτού του ανθρώπου. Εδώ. Ήταν ένας έμπειρος στρατιώτης και η στρατηγική του μας εύρισκε πάντα εκτός θέσης. Μετά τον θάνατο του όμως να πράγματα άλλαξαν κάπως και μπορέσαμε να αποδεσμεύσουμε από αυτό το φρούριο δέκα χιλιάδες δικούς μας. Έτσι μείναμε εδώ πενήντα χιλιάδες. Όταν οι μοναχοί άρχισαν να αμελούν τον κανόνα τους και να ενδιαφέρονται περισσότερο για τους αγρούς, τα κτίρια και τα αμπέλια,