ΒΟΗΘΗΜΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΥ

Ἕνα ἁπλὸ βοήθημα γιὰ ἐκείνους ποὺ ἑτοιμάζονται νὰ προσέλθουν στὸ σωστικὸ Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως.

Ἡ Ἐξομολόγηση εἶναι τόσο ἀναγκαία γιὰ κάθε χριστιανό, ὅσο καὶ τὸ Βάπτισμα. Γιατί τὸ Βάπτισμα μᾶς καθαρίζει ἀπὸ τὶς προηγούμενες ἁμαρτίες μας, ἐνῶ ἡ Ἐξομολόγηση ἀπὸ ὅσες διαπράττουμε μετὰ τὸ Βάπτισμα. Χωρὶς τὸ Βάπτισμα δὲν μποροῦμε να κοινωνήσουμε τὰ ἄχραντα Μυστήρια τοῦ Κυρίου. Δὲν μποροῦμε ἐπίσης νὰ κοινωνήσουμε, ἂν δὲν ἐξομολογηθοῦμε τὶς ἁμαρτίες μας, ἀφοῦ αὐτὲς σὰν ἕνα τεῖχος μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀρρώστια τῆς ψυχῆς, ποὺ ἂν μείνει ἀθεράπευτη, ὁδηγεῖ στὸν πνευματικὸ θάνατο, στὸν αἰώνιο, δηλαδή, χωρισμὸ τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸν Θεό. Τί κάνουμε ὅταν ἀσθενεῖ τὸ σῶμα μας; Ἐπισκεπτόμαστε χωρὶς καθυστέρηση τὸ γιατρό, στὸν ὁποῖο ἀποκαλύπτουμε τὶς πληγές μας καὶ περιγράφουμε μὲ ἀκρίβεια ὅλα τὰ συμπτώματά μας. Ἐκεῖνος τότε μᾶς χορηγεῖ τὰ κατάλληλα φάρμακα καὶ τὶς ἰατρικὲς ὁδηγίες ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε γιὰ νὰ θεραπευθοῦμε.

Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει ὅταν ἀσθενεῖ ἡ ψυχή μας καὶ ποθοῦμε νὰ ἀνακτήσουμε τὴν πνευματική μας ὑγεία. Προσερχόμαστε στὴν Ἐκκλησία ποὺ εἶναι ἕνα πνευματικὸ θεραπευτήριο. Ἐκεῖ ἀναζητοῦμε τὸν πνευματικό, στὸν ὁποῖο δίχως ντροπὴ ὁμολογοῦμε ὅλες τὶς ἁμαρτίες ποὺ τραυμάτισαν τὴν ψυχή μας. Στὴ συνέχεια ἐκεῖνος θὰ μᾶς διαβάσει τὴ συγχωρητικὴ εὐχὴ καὶ θά μᾶς ἀπευθύνει τὶς ἁρμόζουσες συμβουλὲς γιὰ τὴν εὐόδωση τῆς πνευματικῆς μας πορείας. Μ' αὐτὸν τὸν τρόπο ὁ φιλάνθρωπος Χριστός, ὁ Ὁποῖος εἶναι παρὼν σὲ ὅλη τη διάρκεια τῆς Ἐξομολογήσεως, μᾶς χορηγεῖ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ μᾶς ὑποδεικνύει τὸ δρόμο ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦμε ὁριστικὰ ἀπὸ τὴν ἀρρώστια τῆς ἁμαρτίας.

Πρῶτο βῆμα γιὰ τὴν ἐξομολόγησή μας εἶναι ἡ συναίσθηση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Εἶναι ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ ποὺ χαρίζεται σὲ ὅσους τὸ ζητοῦν μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὸ ἐπιδιώκουν μὲ τὴ γενναία καὶ τίμια βυθοσκόπηση τοῦ ἑαυτοῦ τους.

Στὸ δύσκολο ἐγχείρημα τῆς αὐτοκριτικῆς θέλουν νὰ σὲ βοηθήσουν τὰ παρακάτω ἐρωτήματα, τὰ ὁποῖα ἀφοροῦν στὶς σχέσεις μας: α)
μὲ τὸν Θεό, β) μὲ τὸν πλησίον καὶ γ) μὲ τὸν ἑαυτό μας.

§
Α'. Ἐσὺ καὶ ὁ Θεὸς - Βοήθημα Ἐξομολογουμένου

§ Β'. Ἐσὺ καὶ ὁ συνάνθρωπος - Βοήθημα Ἐξομολογουμένου

§ Γ'. Ἐσὺ καὶ ὁ ἑαυτός σου -Βοήθημα Ἐξομολογουμένου

§ Α'. Ἐσὺ καὶ ὁ Θεὸς

§ Πιστεύεις ὁλόψυχα στὸν Τριαδικὸ θεό, τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, καὶ στὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας;

§ Ἐμπιστεύεσαι ἀκλόνητα τὸν ἑαυτό σου στὴν πατρικὴ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἢ μήπως στὶς δυσάρεστες περιστάσεις ὀλιγοπιστεῖς, γογγύζεις καὶ ἀπελπίζεσαι;

§ Ὁμολογεῖς μὲ παρρησία τὴν πίστη σου, ὅταν οἱ περιστάσεις τὸ ἀπαιτοῦν ἢ μήπως ντρέπεσαι νὰ κάνεις ἀκόμα καὶ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ὅταν λ.χ. περνᾶς ἔξω ἀπὸ κάποιον ναό;

§ Μήπως ἀσχολήθηκες ποτὲ μὲ τὸν ἀποκρυφισμό, (μάγους, μέντιουμ, ἀστρολόγους, ὑπνωτιστές, πνευματιστές, χαρτορίχτρες, καφετζοῦδες κ.ἅ.) ἢ ἀναμίχθηκες σὲ παραθρησκευτικὲς ὁμάδες (σχολὲς γιόγκα καὶ διαλογισμοῦ, γνωστικὲς ἢ θεοσοφικὲς σχολές, Βουδισμό, Ἰνδουισμὸ κ.ἅ.);

§ Μήπως πιστεύεις στὴν τύχη καὶ στὰ ὄνειρα ἢ ἀσχολεῖσαι μὲ τὸ ξεμάτιασμα καὶ δίνεις σημασία στὶς διάφορες προλήψεις καὶ δεισιδαιμονίες (π.χ. «τὸ 13 εἶναι γρουσούζικος ἀριθμός», «τὸ πέταλο φέρνει γούρι» κ.λπ.);

§ Προσεύχεσαι τακτικὰ καὶ προσεκτικὰ στὸ σπίτι σου (πρωί, βράδυ, πρὶν καὶ μετὰ τὰ γεύματα) ἢ στὴν Ἐκκλησία (κάθε Κυριακὴ καὶ τὶς μεγάλες γιορτές), εὐγνωμονώντας πρωτίστως τὸν Θεὸ γιὰ τὶς ποικίλες, φανερὲς καὶ ἀφανεῖς εὐεργεσίες Του;

§ Μελετᾶς καθημερινὰ τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ ἄλλα ψυχωφελῆ βιβλία;

§ Νηστεύεις, ἂν δὲν ὑπάρχουν σοβαροὶ λόγοι ὑγείας, τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευὴ καὶ τὶς ἄλλες περιόδους τῶν Νηστειῶν;

§ Προσέρχεσαι τακτικὰ στὸ Μυστήριο τῆς Θείας Κοινωνίας, ὑστέρα ἀπὸ τὴν κατάλληλη προετοιμασία καὶ τὴν ἔγκριση τοῦ πνευματικοῦ σου;

§ Μήπως βλαστημᾶς τὸ ὄνομα τοῦ Χρίστου, τῆς Παναγίας ἢ τῶν Ἁγίων μας;

§ Μήπως ὁρκίζεσαι χωρὶς λόγο ἢ ἀθέτησες τυχὸν ὅρκο ἢ ὑπόσχεσή σου στὸν Θεό;



Β'. Ἐσὺ καὶ ὁ συνάνθρωπος

§ Δείχνεις ἔμπρακτα τὴν ἀγάπη σου στὸν πλησίον, ἰδιαίτερα σὲ ὅσους ὑποφέρουν ἢ ἔχουν ἀνάγκη (ἀσθενεῖς, πτωχούς, φυλακισμένους, ἄνεργους, ὀρφανά, ἡλικιωμένους κ.ἅ.);

§ Συγχωρεῖς ὅσους σὲ ἔβλαψαν ἢ μήπως κρατᾶς μέσα σου ἔχθρα καὶ ἀντιπάθεια; Εἶσαι πρόθυμος νὰ ζητήσεις «συγγνώμην» ἀπὸ τὸν πλησίον γιὰ τυχὸν σφάλματά σου;

§ Μήπως θεληματικὰ ἢ ἀθέλητα διέπραξες φόνο ἢ μὲ τὴ συμπεριφορά σου βοήθησες στὴν ἐκτέλεση μίας τέτοιας πράξεως;

§ Μήπως ἔχεις τὸ ἐλάττωμα

§ - Νὰ λὲς ψέματα;- Νὰ κατακρίνεις;- Νὰ συκοφαντεῖς;- Νὰ κολακεύεις;- Νὰ καταριέσαι;- Νὰ ὀργίζεσαι καὶ νὰ βρίζεις;- Νὰ εἰρωνεύεσαι καὶ νὰ χλευάζεις;- Νὰ διαπληκτίζεσαι καὶ νὰ χειροδικεῖς;- Νὰ «στέλνεις» τοὺς ἄλλους «στὸ διάβολο»;- Νὰ εἶσαι περίεργος;

§ Μήπως φθονεῖς τὴν εὐτυχία ἢ ζηλεύεις τὰ ἀγαθὰ τοῦ πλησίον σου; Ἢ μήπως, πάλι, χαίρεσαι στὶς συμφορές του;

§ Μήπως εἶσαι καχύποπτος καὶ δίνεις πίστη στὶς ὑπόνοιές σου γιὰ τοὺς ἄλλους;

§ Μήπως κλέβεις ἢ συνεργάστηκες ποτὲ σὲ κλοπὴ ἢ δέχτηκες ἐν γνώσει σου κλεμμένα πράγματα;

§ Δείχνεις εὐγνωμοσύνη στοὺς εὐεργέτες σου ἢ μήπως ἀνταποδίδεις ἀχαριστία γιὰ τὸ καλὸ ποὺ σοῦ ἔκαναν;

§ Μήπως μὲ τοὺς λόγους καὶ τὴ συμπεριφορά σου σκανδαλίζεις τὸν πλησίον σου ἢ τὸν ἐξωθεῖς στὴν ἁμαρτία;

§ Μήπως ἀσχολεῖσαι μὲ τὴν προσωπική, οἰκογενειακὴ ἢ ἐπαγγελματικὴ ζωὴ τῶν ἄλλων καὶ ἐπεμβαίνεις ἀδιάκριτα, προκαλώντας διάφορα προβλήματα;

§ Μήπως διακινεῖς ναρκωτικὲς οὐσίες ἢ μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο ὁδήγησες ἄλλους στὴ χρήση τους;

§ Μήπως συνηθίζεις νὰ διαδίδεις πληροφορίες ἢ μυστικὰ τῶν ἄλλων, δημιουργώντας ἔτσι διαμάχες στὶς σχέσεις τῶν συνανθρώπων σου;

§ Στὸ ἐπάγγελμα

§ Μήπως ἡ συνείδησή σου σὲ ἐλέγχει γιὰ ἀπάτη, νοθεία, αἰσχροκέρδεια, κατάχρηση, τοκογλυφία, δωροδοκία, ἀπόκρυψη ἐμπορευμάτων κ.λπ.;

§ Μήπως στὶς συναλλαγές σου σὲ διακρίνει ἀνειλικρίνεια, ἀνεντιμότητα ἢ δολιότητα;

§ Μήπως κακομεταχειρίζεσαι, ἐκμεταλλεύεσαι ἢ ἀδικεῖς τοὺς ἐργάτες, ὑπαλλήλους ἢ ὑφισταμένους σου;

§ Στὴν οἰκογένεια

§ Δείχνεις σεβασμό, ἀγάπη καὶ τιμὴ πρὸς τοὺς γονεῖς σου ἢ μήπως συμπεριφέρεσαι μὲ αὐθάδεια, σκληρότητα καὶ περιφρόνηση; Ἰδιαίτερα, τοὺς συμπαραστέκεσαι στὰ γηρατειά τους;

§ Ἡ συμπεριφορά σου στὸ σπίτι διαπνέεται ἀπὸ πνεῦμα θυσίας, ἀγάπης, καλοσύνης, ἀλληλοκατανόησης, ὑποχωρητικότητας καὶ ὑπομονῆς; Μήπως μὲ τὴν ἐριστικότητα, τὸ πεῖσμα ἢ τὶς παράλογες καὶ ἐγωιστικὲς ἀπαιτήσεις σου διαταράσσεις τὴν οἰκογενειακὴ γαλήνη καὶ ἀτμόσφαιρα;

§ Ὡς σύζυγοι:

§ Ἀποδέχεστε τὴ συζυγία ὡς εὐλογία Θεοῦ καὶ ἀγωνίζεστε καθημερινὰ γιὰ τὴν τελείωση καὶ ὁλοκλήρωση τῆς μεταξύ σας ἀγάπης, ὥστε νὰ μὴ διασπᾶται αὐτὴ ἀπὸ καμιὰ ἄλλη γήϊνη ἀγάπη (πρὸς τοὺς γονεῖς, τὰ παιδιά, τοὺς συγγενεῖς, τὸ ἐπάγγελμα κ.α.);

§ Τιμᾶτε καὶ ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τοὺς γονεῖς καὶ συγγενεῖς τοῦ ἄλλου;

§ Διαφυλάσσετε τὴν ἀμοιβαία πίστη καὶ ἀφοσίωση;

§ Μήπως ἀποφεύγετε μὲ διάφορα μέσα τὴν τεκνογονία;

§ Μήπως κάνατε ἔκτρωση ἢ γίνατε ἠθικοὶ αὐτουργοὶ στὴ διάπραξη ἑνὸς τέτοιου ἐγκλήματος;

§ Μήπως διατηρούσατε προγαμιαῖες σχέσεις;

§ Ὡς γονεῖς:

§ Προσεύχεστε θερμὰ γιὰ τὴν προκοπὴ τῶν παιδιῶν σας;

§ Ἢ ζωή σας ἀποτελεῖ καλὸ παράδειγμα γιὰ τὰ παιδιά σας;

§ Μήπως ἐνδιαφέρεστε μόνο γιὰ τὴν κατὰ κόσμο πρόοδό τους; Δείχνετε ἰδιαίτερη φροντίδα γιὰ τὴ χριστιανικὴ ἀγωγή τους, ἀφιερώνοντας γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτὸ τὸν ἀνάλογο χρόνο, ἄλλοτε συμβουλεύοντας καὶ συζητώντας μαζί τους, ἄλλοτε ἐμπνέοντος μὲ τὴ συνέπεια τῆς χριστιανικῆς σας ζωῆς καὶ ἄλλοτε παρακολουθώντας διακριτικὰ τὰ ἀναγνώσματά τους, τοὺς τρόπους ψυχαγωγίας τους καὶ τὶς παρέες τους;

§ Μήπως κάνετε διακρίσεις μεταξὺ τῶν παιδιῶν σας ἢ δὲν ὑπήρξατε δίκαιοι στὶς γονικές σας παροχές;

§ Μήπως ἐπεμβαίνετε ἄκαιρα, πιεστικὰ καὶ ἀδικαιολόγητα στὶς ἀποφάσεις τῶν παιδιῶν σας ἢ στὶς οἰκογένειές τους, ὑπονομεύοντας ἔτσι τὶς προσπάθειές τους ἢ τοὺς οἰκογενειακούς τους δεσμούς;

§ Γ'. Ἐσὺ καὶ ὁ ἑαυτός σου

§ Μήπως εἶσαι προσκολλημένος στὶς βιοτικὲς φροντίδες καὶ τὰ ἐγκόσμια ἀγαθὰ καὶ ἀδιαφορεῖς γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς ἀθάνατης ψυχῆς σου καὶ τὴν ἕνωσή σου μὲ τὸν Θεό;

§ Μήπως διακατέχεσαι ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια, πού εἶναι ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ γεννήτρια ὅλων τῶν κακῶν; Αὐτὸ θὰ τὸ διαπιστώσεις:

§ -ἂν ἐπιδιώκεις τὴ δόξα, τὶς τιμές, τοὺς ἐπαίνους, τὰ πρωτεῖα καὶ τὴν προβολή,-ἂν καυχιέσαι καὶ μιλᾶς μὲ ἐγκώμια γιὰ τὶς προσωπικές σου ἱκανότητες, τὴν καλή σου οἰκογένεια καὶ τὶς ἐπαγγελματικές σου ἐπιτυχίες,-ἂν προσπαθεῖς νὰ γίνεσαι ἄρεστος στοὺς ἀνθρώπους,-ἂν δείχνεις μεγάλη ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτὸ σου καὶ ἐπιμένεις μὲ πεῖσμα στὴν προσωπική σου κρίση,-ἂν δὲν δέχεσαι τὶς συμβουλὲς τῶν ἄλλων ἢ ἀντιδρᾶς στὶς ὑποδείξεις τῶν τυχὸν σφαλμάτων σου,-ἂν ἐπιδιώκεις πάντοτε καὶ σὲ ὅλα τὴν ἰκανοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ σου ἢ ζητᾶς ἀπαιτητικὰ νὰ ἐξυπηρετεῖσαι ἀπὸ τοὺς ἄλλους.

§ Μήπως μιλᾶς ἄκαιρα, διακόπτοντας ἢ προσβάλλοντας μὲ λόγια ταπεινωτικὰ τοὺς συνομιλητές σου;

§ Μήπως εἶσαι φιλάργυρος ἢ πλεονέκτης;

§ Μήπως ζεῖς μὲ πολυτέλεια καὶ σπατάλη ἢ ξοδεύεις τὰ χρήματά σου σὲ τυχερὰ παιχνίδια, χαρτοπαιξία κ.α.;

§ Μήπως ντύνεσαι καὶ καλλωπίζεσαι μὲ τρόπο προκλητικὸ ἢ μήπως ἡ ἐνδυμασία σου εἶναι ἀνάρμοστη γιὰ τὸ δικό σου φύλο;

§ Μήπως εἶσαι λαίμαργος ἢ γαστρίμαργος;

§ Μήπως λὲς πολλὰ λόγια, περιττὰ καὶ ἀνώφελα ἢ μήπως αἰσχρολογεῖς;

§ Δείχνεις τὸν ἀπαιτούμενο σεβασμὸ στὸ σῶμα σου, ποὺ εἶναι; ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἢ μήπως ἔπεσες σὲ διάφορα σαρκικὰ ἁμαρτήματα (αὐνανισμό, πορνεία, μοιχεία, ἀρσενοκοιτία κ.ἅ.);

§ Μήπως ἐκθέτεις τὸν ἑαυτό σου σὲ διάφορους σαρκικούς πειρασμοὺς (ἄσεμνα θεάματα καὶ διασκεδάσεις, ἀνήθικα περιοδικὰ καὶ βιβλία, πορνογραφήματα, προκλητικὴ μουσικὴ καὶ τραγούδια κ.λ.π.);

§ Ὅταν προσβάλλουν τὸ νοῦ σου αἰσχροὶ λογισμοὶ καὶ φαντασίες τοὺς διώχνεις ἀμέσως ἢ μήπως τοὺς ἀποδέχεσαι καὶ τοὺς καλλιεργεῖς;

§ Μήπως καταστρέφεις τὴν ὑγεία σου, ποὺ εἶναι δωρό του Θεοῦ, μὲ τὴ μέθη, τὸ κάπνισμα ἢ τὴ χρήση ναρκωτικῶν οὐσιῶν;

§ Μήπως σκέφτηκες ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσεις;

§ Μήπως διακατέχεσαι ἀπὸ ὀκνηρία, ἀμέλεια ἢ ἀνευθυνότητα;

§ Μήπως σπαταλᾶς ἄσκοπα τὸ χρόνο σου μπροστὰ στὴν τηλεόραση ἢ περιπλανώμενος στὸ διαδίκτυο;

§ Καὶ τώρα, μετὰ τὸν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ σου, τρέξε, ἀδελφέ μου, χωρὶς ἀναβολὴ στὸν πνευματικό. Ἐξομολογήσου τὶς ἁμαρτίες σου α) χωρὶς νὰ κρύψεις καμία, β) μὲ εἰλικρίνεια καὶ συντομία καὶ γ) δίχως νὰ ἀναφέρεις τυχὸν ἀρετές σου ἢ ξένα ἁμαρτήματα. Νὰ εἶσαι σίγουρος πώς, μαζὶ μὲ τὴν ἄφεση, ὁ Θεὸς θὰ σοῦ προσφέρει πλούσια τὴ χάρη Του, γιὰ τὸ ξεκίνημα μίας νέας ζωῆς.




Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου


Νέες ομιλίες π.Αποστόλου Θεολόγου προστέθηκαν.

TRANSLATOR

English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Θεία Λειτουργία π.Αποστόλου Θεολόγου Ιερός Ναός Αγίας Βαρβάρας Πατησίων

Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016

OI TΡEIΣ IEΡAΡXAI YΠOΔEIΓMATA MAΘΗΤΩΝ

Toῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Αποτέλεσμα εικόνας για τρεις ιεραρχες

Ὁ εὐσεβὴς Ἑλληνικὸς λαός, ἀγαπητοί μου, πάντοτε ἔθετε ὅλες τὶς ἀσχολίες του ὑ­πὸ τὴν προστασία τῶν ἁγίων. Σήμερα γιορτά­ζουμε τοὺς Τρεῖς μεγάλους Ἱεράρχας, ποὺ ἀ­γάπησαν τὰ γράμματα καὶ ἔγιναν προστάτες τῶν γραμμάτων.
Νὰ σᾶς μιλήσω γιὰ τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν φωστῆρα τῆς Καισαρείας, ποὺ ἐκτὸς ἀπὸ τὴ σοφία του ἦταν καὶ ἄνθρωπος ἀγάπης; Ἔδωσε τὴν πατρική του περιουσία, γιὰ νὰ ἱδρύσῃ περίφημα εὐαγῆ ἱδρύματα, γνωστὰ μὲ τὸ ὄ­νομα Βασιλειάς. Ἢ νὰ μιλήσουμε γιὰ τὸν Γρη­γόριο τὸν Θεολόγο, τὸν ἔξοχο ῥήτορα καὶ ἐμ­πνευσμένο ποιητή, ποὺ ἀγωνίστηκε κατὰ τῶν αἱρέσεων καὶ φιλοσόφησε ὅσο κανένας ἄλλος στὸ μέγα μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος; Ἢ νὰ μιλήσουμε γιὰ τὸ χρυσὸ στόμα τῆς Ἐκκλησί­ας, τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο, ποὺ νίκησε κι αὐ­τὸ τὸν Δημοσθένη καὶ ἀναδείχθηκε ὁ βασιλιᾶς τοῦ ἄμβωνος, ὁ ὁποῖος ἀγωνίστηκε ἐναντίον αὐτοκρατόρων καὶ πέθανε στὴν ἐξορία;
Θὰ προσπαθήσω μὲ λίγα λόγια νὰ σᾶς παρουσιάσω σήμερα τοὺς τρεῖς μεγάλους αὐ­τοὺς ἱεράρχας ὡς μαθητάς. Γιατὶ κανένας δὲν ἔγινε ποτὲ μεγάλος, ἐὰν δὲν κάθησε προηγου­μένως στὸ θρανίο. Καὶ οἱ ἅγιοι αὐτοὶ ὑ­πῆρξαν ὑποδείγματα μαθητῶν.
Ποιά εἶνε ἐκεῖνα ποὺ ἀνέδειξαν τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχας ἄριστους μαθητάς; Εἶνε πέντε πρά­γματα, ὅσα καὶ τὰ δάχτυλα τοῦ χεριοῦ. Ὅποιος ἔχει αὐτὰ τὰ πέντε, εἶνε ὄντως μαθητής. Ὅποιος δὲν τὰ ἔχει, ὄχι μαθητὴς δὲν εἶνε, ἀλ­λὰ εἶνε καὶ ἀνάξιος νὰ τὸν τρέφουν. Τὰ πέν­τε αὐτὰ εἶνε τὰ ἑξῆς. Πρῶτον κλίσις. Δεύτερον ἐπιμέλεια. Τρίτον μῖσος τοῦ κακοῦ. Τέταρτον ἀγάπη τοῦ καλοῦ. Καὶ πέμπτον ἔρωτας Χριστοῦ. Τὰ πέντε αὐτὰ εἴδη τῆς ἀρετῆς θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ σᾶς ἀναπτύξω συντόμως.

* * *

⃝ Κλίσις = διάθεσις. Ἦταν καὶ οἱ τρεῖς εὐ­φυεῖς, ἀπὸ τὰ εὐφυέστερα πνεύματα τοῦ κόσμου. Ἡ κλίσις εἶνε ἀναγκαία· χωρὶς αὐτὴν δὲν μπορεῖ νὰ μάθῃ γράμματα ὁ ἄνθρωπος. Ἂς ἔχῃ τὸν καλύτερο δάσκαλο, ἂς ἔχῃ τοὺς καλυτέρους καθηγητάς· ἂν δὲν ἔχῃ κλίσι τὸ παιδί, εἰς μάτην κοπιάζουν τὰ σχολεῖα καὶ καταβάλλονται τεράστια ἔξοδα.
Ἂν δὲν ἔχῃ τὸ παιδὶ κλίσι στὰ γράμματα, θὰ ἔχῃ ἄλλες κλίσεις, στὶς τέχνες καὶ στὰ πρακτικὰ ἐπαγγέλματα. Γι᾿ αὐτὸ ἐγκληματοῦν οἱ γονεῖς πού, ἐνῷ βλέπουν ὅτι τὸ παιδί τους δὲν ἔχει κλίσι στὰ γράμματα, αὐτοὶ τὸ πιέζουν νὰ γίνῃ ἐπιστήμονας μὲ τὸ ζόρι. Οἱ νέοι ποὺ σπου­δάζουν ἔτσι εἶνε ἄχρηστοι. Γιατὶ ἡ ἐπιστήμη εἶνε μεράκι, μεγάλο μεράκι. Καὶ ἂν δὲν ἔχῃς μεράκι, ἐπιστήμονας δὲν γίνεσαι. Θὰ γί­νῃς «ἄ­χθος ἀρούρης» κατὰ τὸν Ὅμηρο (Ἰλ. Σ 104), βάρος τῆς γῆς, ἄχρηστος στὸν κόσμο.
Ἂν λοιπὸν τὰ παιδιὰ δὲν ἔχουν κλίσι στὰ γράμματα, τὸ καλύτερο ποὺ ἔχουν νὰ κάνουν εἶνε νὰ στραφοῦν σὲ διάφορα ἐπαγγέλματα ποὺ ἔχει ἀνάγκη ἡ ἀγαπητή μας πατρίδα.
⃝ Ἔπειτα οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι εἶχαν ἐπιμέλεια.
Δὲν φτάνει νὰ ἔχῃς κλίσι στὰ γράμματα καὶ νὰ εἶσαι εὐφυής. Ἕνα χωράφι, ὅσο γόνιμο καὶ νὰ εἶνε, ἂν δὲν τὸ καλλιεργήσῃς μὲ τὴ γεωπο­νικὴ τέχνη, θὰ μείνῃ ἄγονο καὶ ἄχρηστο. Ἔτσι καὶ ὁ νοῦς ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ καλλιέργεια. Καὶ καλλιέργεια εἶνε ἡ ἐπιμέλεια. Τὴν ὥρα ποὺ διδάσκει ὁ καθηγητὴς ἐσὺ ὁ μαθητὴς νὰ ἔχῃς τὰ μάτια καὶ τ᾿ αὐτιά σου σ᾿ αὐτόν, νὰ ἔχῃς ἀ­πόλυτη προσοχή. Ἐπιμέλεια θὰ πῇ, νὰ ἔχῃς τὰ βιβλία σου ἀχώριστο σύντροφο. Καὶ τὰ μεσάνυχτα ἀκόμη, ποὺ ὅλοι κοιμοῦνται, ὁ ἐπιμελὴς μαθητὴς διαβάζει. Ἐπιμέλεια θὰ πῇ· μακριὰ ἀπὸ κέντρα διασκεδάσεως.
«Τῇ ἐπιμελείᾳ πάντα δοῦλα γίνεται», εἶπαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας. Μὲ τὴν ἐπιμέλεια, δηλαδή, κατορθώνεις τὰ πάντα.
Ὁ Μέγας Βασίλειος φέρνει παράδειγμα τὴ μέλισσα. Ὅπως ἐκείνη ἀπ᾿ τὴν ἀνατολὴ μέχρι τὴ δύσι τοῦ ἡλίου πετᾷ ἀπὸ ἄνθος σὲ ἄνθος καὶ συλλέγει τὸ νέκταρ καὶ κάνει τὸ γλυκύτατο μέλι, κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ ὁ μαθητὴς πρέπει νὰ γίνῃ μέλισσα. Νὰ πετάῃ στὰ ἄνθη τῶν διαφόρων ἐπιστημῶν, νὰ διαβάζῃ ὅλα τὰ βιβλία τοῦ σχολείου, καὶ νὰ συλλέγῃ τὴ γνῶσι μὲ τὴν ἐργατικότητα καὶ τὴν ἐπιμέλειά του.
⃝ Τὸ πρῶτο λοιπὸν ποὺ πρέπει νά ᾿χῃ ὁ μαθη­τὴς εἶνε ἡ κλίσι στὰ γράμματα. Τὸ δεύτερο ἡ ἐπιμέλεια. Τρίτο εἶνε τὸ μῖσος, ναὶ μῖσος, ἐναν­τίον τοῦ κακοῦ. Οὐδεμία σχέσι μὲ τὸ κακό.
Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι βρέθηκαν στὴν πιὸ δι­εφθαρμένη πόλι τοῦ κόσμου, ὅπως ἦταν ἡ Ἀ­θήνα. Στὰ γράμματα βασίλισσα καὶ κέντρο ἐ­πιστημῶν, ἀλλὰ στὴ θρησκεία καὶ ἠθικὴ ἡ πόλις εἶχε σκοτάδι βαθύ. Ὑπῆρχαν μέσα στὴν Ἀ­θήνα –μὴ γελάσετε– τεντυμπόηδες τῆς ἐπο­χῆς ἐκείνης. Νέοι ἄτακτοι καὶ θορυβώδεις, μὲ μαλλιὰ καὶ ἐκκεντρικὴ ἐμφάνισι, ποὺ γύριζαν στοὺς δρόμους καὶ δὲν πατοῦσαν στὸ σχολεῖο. Ξώδευαν τὰ χρήματα τῶν γονέων στὸ ποτὸ καὶ στὶς γυναῖκες.
Τοὺς δύο φίλους, Βασίλειο καὶ Γρηγόριο, τοὺς κορόιδευαν καὶ ἔλεγαν γι᾽ αὐτούς· Βρὲ τοὺς βλᾶκες, τοὺς καθυστερημένους!… Δὲν ἀλ­λάζει ὁ κόσμος. Τεντυμπόηδες ὑπῆρχαν καὶ τότε. Ἕνας τέτοιος, ἐγωιστὴς καὶ ὑπερήφανος, ἄθεος καὶ ἄπιστος, ἦταν ὁ συμμαθητής τους Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης. Ἀλλ᾿ αὐτοὶ δὲν τὸν μιμήθηκαν. Δὲν ἐπηρεάστηκαν ἀπὸ τὸ περιβάλλον ἐκεῖνο τῶν Ἀθηνῶν. Γιατὶ γνώριζαν, ὅτι «φθείρουσιν ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι κακαί» (Α΄ Κορ. 15, 33)· οἱ κακὲς συναναστροφές, δηλαδή, καταστρέφουν τοὺς καλοὺς χαρακτῆρες. Ἔ­μειναν μακριά. Δύο δρόμους γνώριζαν αὐτοί· ὁ ἕ­νας ἦταν ὁ δρόμος ποὺ πάει στὸ σχολεῖο, καὶ ὁ ἄλλος αὐτὸς ποὺ πάει στὴν ἐκκλησία.
⃝ Τὸ τέταρτο προσὸν ἦταν ἡ ἀγάπη – ἡ λατρεία πρὸς τὸ ὡραῖο καὶ τὸ ἀγαθό. Πάντοτε ἡ πατρίδα μας ἀγαποῦσε τὸ ὡραῖο, τὸ ἀγαθό, τὴν ἀλήθεια. Καὶ οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι παραπάνω ἀπὸ τὰ γράμματα καὶ τὴ φιλοσοφία καὶ τὶς ἐ­πιστῆμες ἀγάπησαν τὴν ἀρετή. Ὦ ἀρετή, ποὺ σὲ ὕμνησαν οἱ πρόγονοί μας ὅταν ἔλεγαν, «Πᾶς ὁ ἐπὶ γῆς καὶ ὑπὸ γῆς χρυσὸς ἀρετῆς οὐκ ἀντάξιος»! (Πλάτων, Νόμ. 5,728Α). Ὦ ἀρετή, ποὺ σὲ ἐγκωμίασαν ὅλοι οἱ φιλόσοφοι!
Ποιά ἀρετή; Ὅπως οἱ ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου ἀ­ναλύονται στὰ χρώματα τῆς ἴριδος, κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ ἡ ἀρετὴ ἀναλύεται σὲ ἑπτὰ – ὀκτὼ εἴδη. Ἡ ἀρετὴ ὡς ἐγκράτεια, ὡς φιλαλήθεια, ὡς θάρρος καὶ ἀνδρεία, ὡς ἐνθουσι­ασμός, ὡς ἐλεημοσύνη, ὡς φιλοστοργία, ὡς φιλοπατρία. Ἰδού τὰ ἔξοχα στοιχεῖα ποὺ ἀποτελοῦν τὴν ἀρετή. Αὐτὰ ἀγάπησαν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι, καὶ ἀναδείχθηκαν ἐνάρετοι.
Τὸ τονίζω· τὰ γράμματα χωρὶς τὴν ἀρετὴ εἶ­νε ἄχρηστα. Τί λέω; Δὲν εἶνε μόνο ἄχρηστα, ἀλλ᾿ εἶνε καὶ ἐπικίνδυνα. Τὸ εἶπε ὁ φιλόσοφος Πλάτων· «Πᾶσα ἐπιστήμη, χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς, πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται» (Μενέξ. 247Α). Ὅταν χωρίσῃ ἡ ἐπιστήμη ἀπὸ τὴν ἀρετή, εἶνε ἐπικίνδυνη. Τὸ εἶπε πρὶν διακόσια χρόνια καὶ ὁ Παπουλάκος· «Τὰ ἄθεα γράμματα θὰ καταστρέψουν τὸν κόσμο».
Αὐτὴ τὴ στιγμή, ποὺ σᾶς μιλῶ, δὲν κινδυνεύ­ει ὁ κόσμος ἀπὸ τοὺς τσοπαναραίους, δὲν κινδυνεύει ἀπὸ τοὺς ἐργάτες, δὲν κινδυνεύει ἀπὸ τοὺς ψαρᾶδες καὶ τοὺς ἀγραμμάτους· κινδυνεύει ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἐπιστήμονες, ποὺ κρατοῦν στὰ χέρια τους τὴν καταστροφὴ τοῦ κόσμου.
Παραπάνω λοιπὸν ἀπὸ τὰ γράμματα εἶνε ἡ ἀρετή. Δῶστε μου ἕνα γραμμάριο ἀρετῆς, καὶ θὰ σᾶς χαρίσω τὸν Ὄλυμπο τῆς σοφίας καὶ τῶν ἐπιστημῶν. Στὴν πλάστιγγα τῶν ἀξιῶν τῆς ζωῆς ἡ ἀρετὴ ἔχει τὴ μεγαλύτερη ἀξία.
⃝ Τελειώνω. Τὸ ἕνα εἶνε κλίσις στὰ γράμματα, τὸ δεύτερο ἐπιμέλεια, τὸ τρίτο μῖσος ἐναν­τίον τῆς διαφθορᾶς, τὸ τέταρτο ἐκτίμησις καὶ ἀγάπη πρὸς τὴν ἀνέκφραστη ἀρετή. Καὶ τὸ τελευταῖο ἔρωτας ἀγγελικός, ἔρωτας θεῖος· ὄχι πρὸς τὴ σάρκα καὶ τὴν ὕλη, ἀλλὰ ἔρωτας ἀγγελικὸς πρὸς τὸν Χριστό.
Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι ἀγάπησαν τὸ Χριστὸ μὲ ὅλη τὴν καρδιά τους.
Τὸ τονίζω· μόνο χυδαῖες ψυχὲς καὶ χυδαῖα πνεύματα, μόνο καθάρματα, δὲν ἀγαποῦν τὸ Χριστό. Ὅ,τι ὡραῖο, ὅ,τι ὑψηλὸ καὶ ἅγιο, βρίσκεται στὸ Χριστό.

* * *

Ἀγαπητοί μου! Μὲ ὅλη τὴν καρδιά μου εὔ­χομαι στὰ παιδιά μας: Νὰ ἀκοῦνε τοὺς δασκά­λους τους, νὰ ἀγαποῦν τὸ Χριστὸ καὶ τὴν πατρίδα, νὰ εἶνε ἀφωσιωμένα στὰ μαθήματά τους, ὥστε ἀπὸ τὸν εὐλογημένο τόπο μας νὰ βγοῦν μεγάλοι καὶ διαπρεπεῖς ἐπιστήμονες, διδάσκαλοι καὶ καθηγηταί, γενναῖοι ἀξιωματικοί, ποὺ μὲ φρόνημα ὑψηλὸ θὰ τιμήσουν γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ τὸ γένος τῶν Ἑλλήνων, διὰ πρεσβειῶν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καὶ πάντων τῶν ἁγίων· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αυγουστίνος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...